शुक्रवार, २८ एप्रिल, २०२३

शेतकऱ्याची आखजी

🌹सर्वांना अक्षयतृतियेच्या हार्दिक शुभेच्छा!🌹
आखजी म्हणजे अक्षयतृतिया शेतकऱ्यांचा मोठा सण. या दिवशी सासुरवाशिणी माहेरी येतात. चार दिवस मौजमजा करतात. शेतकरी सालदार बदलतात. त्यांना नविन कपडेलत्ते देतात. सादर आहे लेवा गणबोलीतील माझी कविता-

   शेतकऱ्याची आखजी

आली आखजी आली 
आली दुष्काया पावली
दिस आशे केविलवानी
पिवू आसवाईचंच पानी 
          सासरच्या कामामंधी
          पोर माही पिसोयली 
          माहेरच्या सावलीले
          लेक माही आसोयली 
लेक माहेरी आन्याले
कोनी धाळा रे मुऱ्हाई
चार दिस कवतिकाचे
भोगू दे माह्या बाई
          भरा घागर पितराईची
          घरी नशेना का दाना
          रीण काढीसन धन्याचं 
          तेल तूप घरी आना 
तया सांजऱ्या करंज्या
झोका निंबोनीले बांधा
रोज कोल्ळी भाकर 
आज गोळ धोळ रांधा 
          जरा ईसरा संसार 
          घरी गोकुय भरवा 
          चार दिस सुखाचे
          बाकी जगनं वनवा

- प्रा.अरुण सु.पाटील (असु)
  (२२.०४.२०२३)
© सर्व हक्क स्वाधीन
https://www.facebook.com/AsuChyaKavita

मन्ही अहिरानी मन्ही अहिरानी

🙏🌷श्रीराम समर्थ🌷🙏🔆दै.तरुण भारतने सविस्तर दखल घेतली या सुंदर सोहळ्याची ,सदरहु वार्तांकन करणारे प्राध्यापक श्री भूषण बिरारी सरांचे मनापासून आभार,या सर्वांस कारण ठरलेले सन्माननीय अहिराणी कस्तुरी परिवार🤹‍♀️👩‍🎨👩🏻‍💼👩🏻‍💼👩‍🎨यासाठी या परिवाराने एकाच गावातील दोन भूमी पुत्रांना🤹‍♀️कान्हदेस अहिराणी भाषा 🔆रत्न🔆पुरस्कार देऊन गौरव केला हे खरचं आपरुक आहे अर्थात जबाबदारीपण वाढली आम्ही दोघे अहिराणी भाषेचा प्रचार निकराने करु,सगळ्यांचे पुनश्च धन्यवाद🙏🌷जय कान्हदेस जय अहिरानीमाय जय शिवराय🌷🙏


🌿मन्ही कविता मन्हा स्वास मन्हा ध्यास🌿

  🔆मुक्तछंद🔆

मन्ही अहिरानी
मन्ही अहिरानी,
सात भाषास्नी ,
पवथीर हायी रानी,

आशी गोड से अहिरानी १
मन्ही अहिरानी,
जशी सात पुड्यास्नी,
बनायेल पाटोड्यास्नी,

भाजीसारखी चव इन्ही २
काय सांगू मायबोलीन,
आपरुक भाऊबहिनिस्वोन तुम्हले,
मराठीतून से हायी जूनी,

म्हाईत से,आनभूक लागीन आपले.३
आत्ते नका दखा मांघे फिरी,
जथीतथी तिल्हे से मिरावानी,
बोलाम्हा अहिरानी,

चालाम्हाबी तीच वानी.४
आते गाडी चुकायनी,
जस नजर हटी,
समजील्या दुर्घटना घटी,

करा जागरसाटे खटपटी.५
लिखाम्हा,भाषनम्हा,
गा मायनाज महिमान,
तशीच मांडा दुन्याम्हान,

 वाढना मान तोच सन्मान.६

अहिरानीमायना धाकलूसा भोप्या🙏
मझिसु✍️🌷प्राचार्य मगन सुर्यवंशी

बात सांगते लाखाची

बात सांगते लाखाची
सत्यावर असत्य हे
आले करितच मात
त्यात केला शपथेने
       पहा आणखी आघात॥धृ॥
शपथेने सत्यतेचा
केला पुरताच घात
वेश सत्याचा घेऊन
           खोटे मिरते जगात॥१॥
खरे रहाते केवळ
रडगाणे गात गात
सत्यतेच्या संघर्षाची
        अशी होते वाताहात॥२॥
सत्य सत्याचे पटेना
कधी जनमानसात 
एक दिवस सत्याचा 
        पण येतो प्रकाशात॥३॥
मग रहावे लागते  
असत्याला भर्कटत
खोलवर कोसळते
        अंधाराच्या गर्ततेत॥४॥
गती तून अधोगती 
खोटे असते साधत
सोडा म्हणून जन हो
  अशी खोट्याची आदत॥५॥
सदा लाभते खोट्याची
अशी अपुरीच साथ
एक लाखाची सांगते
      पहा मंगला ही बात॥६॥
   --निसर्गसखी सौ. मंगला मधुकर रोकडे.
शब्दसृष्टी प्लाॅट नं ७अ, नारायण नगर, धरणगांव चौफुली रोड, धरणगांव चौफुली रोड, एरंडोल जिल्हा जळगांव.
दूरध्वनी क्र. :-९३७१९०२३०३.
=×=×=×=×=×=×=×=×=×=×=×=×=×=

मन्ही कविता मन्हा स्वास मन्हा ध्यास नको कसटन्या लिवू

🌿मन्ही कविता मन्हा स्वास,मन्हा ध्यास🌿

नको कसटन्या लिवू

पापी धोतरा नको इतल्या कसटन्या लिवू, हाडमासना त्याबी जीव तेस्लेबी रहासरे,
सोडीदे आडदांडपना आत्तेतरी सुधर ,
यक दिन तुल्हेबी राम देना सेरे.१

ताडगा व्हथात तव्हय त्या तुन्हा गुंता,
आभाय खाले उतारी त्या तुन्हा सोम्मर लयेत,
 तुन्हा सबत आजिबात खाली नयी पडू देयेत,
सोयताना जीव मारी तुन्हा लाड पुरायेत.२

आता तेस्ना हातपाय काय पडनात,
तू काय तेस्नी हिना करी रहायना,
धोड्या,इतल पाप कसरे तू फेडशीन,
आजूबाजूले देख शाना तू व्हयना.३

ध्यानमान ठेव न्हींगी जाथीन तेस्ना दिन,
लाता झटकी सरगले तरीबी पवचथीन,
पन तुल्हे कुत्रबी सुंगाले येव्हाऊ नयी,
दुन्यादारी देखेल मी सांगी रहायनू हिंमततून.४

आत्तेज मायबापले शाना बनशीन ते देव मानीले,
देवज रहाथस हायी कायी नयी नवलाई,
तुन्हा साराखा उखडेलना कान टोचानाज पडथीन,
त्याशिवाय मन्हासारखाले चैनज पडाऊ नयी.५

अहिरानीमायना तिरंदाज भोप्या🤠
मझिसु✍️🌷प्राचार्य मगन सुर्यवंशी

 ये वाया नको घालू

शिर्षक = ये वाया नको घालू...
आजना दिन मन्हा से
ये नको घालू वाया...
दिन से भलताच कामना
दिन जावावर कोनीच राहत नही साया...!!

कठिन टाईम देखात दिनले
कोणीच व्हत नही सादर...
आजना दिन मन्हा से
समजीसन व्हढीले येसनी चादर...!!

येन कर सोन चमकिसन उठ 
ध्यानमा ठिसन लाग जिदले..
आजना दिन मन्हा से
नको ये वाया घालू हट्टाले...!!

आजना दिन मन्हा से
समजीसन काम कर इमादारीन...
दि देवबा आशिर्वाद 
फय दि तूले तूना कर्मान...!!

कालदिसना दिन सरेल र्‍हास 
तो नविथीन परत येत नही...
आजना दिन म्हना से
मांगे फिरी देख नही ते फिरसी दिशा दाही...!!

कोनीच कोन नही या जगमा
नही लेनार तूनी कोन हमीले...
आजना दिन म्हना से
आनभव मी सांगस कोन येत नही कामले...!!

✍️पिएसआय विनोद बी.सोनवणे लंघाणेकर 
     ह.मु.अमळनेर जि.जळगाव 
     दिनांक =२७-०४-२०२३

बुधवार, २६ एप्रिल, २०२३

आला आला उन्हाळा आता तब्येत सांभाळा 

"आला आला उन्हाळा, आता तब्येत सांभाळा " उन्हाळा म्हटले की नुसते कडक ऊन, वातावरण अगदी रुक्ष,जमीन कोरडी,पाण्यासाठी आसुसलेली, कुठेही मन लागत नाही. सगळीकडे अगदी कडक, चमकणारा सूर्यप्रकाश, डोळ्यांनाही नकोसे व शरीरासह मनासही नको वाटणारे असे ऊन..व तीच परिस्थिती शरीरातही (( जे पिंडी ते ब्रम्हांडी या न्यायाने )) 

यांमध्येच जर आपण अगदी 'थंडगार माठातील पाणी' असे जरी उच्चारले तरीही शरीर व मनास आल्हाददायक, तृप्त झाल्यासारखे वाटते... 

उन्हाळ्यात शरीरास पाण्याची आवश्यकता अधिक भासते त्यासाठी वेगवेगळी थंड व आरोग्यदायी पेय जी आपल्याला उन्हाळ्यात उपयुक्त ठरतील. 

1) थंड पाणी - (फ्रीजमधील थंड पाणी नको) माठातील थंड पाणी घ्यावे. माठातील पाण्यात जर वाळा (उशीर) या नावाची आयुर्वेदीक वनस्पती टाकली व ते पाणी नित्य नियमाने पिले तर पित्ताचे त्रास जसे की लघवीची जळजळ, हातापायांची जळजळ, डोळ्यांची जळजळ यांचा त्रास होणार नाही. उकळून थंड केलेले पाणी पचण्यासाठी हलके असते. उकळून थंड केलेले पाणी जास्त वेळ ठेऊ नये व दुसर्‍या दिवशी पिऊ पण नये त्यासाठी आजच्या एका दिवसापुरतेच पाणी उकळून घ्यावे. दुसर्‍या दिवशी नवीन दुसरे पाणी वापरावे. 

2) ताजे गोड लिंबू सरबत- 

उन्हाळ्यात लिंबू सरबत भरपूर प्रमाणात घ्यावे. यामुळे आपल्या शरीरातील पाण्याची पातळी व इलेक्ट्रोलाइट्स चा समतोल नीट राहण्यास मदत होते. शरीरातील उष्णता कमी करते. लिंबामध्ये Vitamin C भरपूर प्रमाणात असते. 

3) नारळ पाणी - 

नारळ पाणी गोड असून ते तहान कमी करण्यास मदत करते. पचण्यास हलके, थंड, आल्हाददायक व भरपूर प्रमाणात लघवी होण्यास मदत करते. 

4) कैरीचे पन्हे - 

कैरीचे पन्हे अवश्य घ्यावे याने दाह/जळजळ कमी होते. तोंडास चव येते व पचनासही मदत करते. 

5) कोकम सरबत - 

यास 'आमसूल' असेही म्हणतात. स्वयंपाकात चिंचेऐवजी याचा वापर करावा. याच्या फळांचे सरबत तहान कमी करते. ज्यांना पित्तामुळे अंगावर गांधी उठणे इ. त्रास असतात त्यांनी हे अवश्य घ्यावे. 

6) धन्याचे पाणी - 

10 ग्रॅ थोडेसे कुटलेले धने व 60 मिली पाणी रात्रभर पाण्यात भिजत घालावे व सकाळी ते थोडे हाताने कुस्करून घेऊन पाणी गाळून प्यावे. त्यात थोडी खडीसाखर घालून घेतले तरी चालेल. (मधुमेही वर्ज्य) याने लघवीची आग कमी होते. शरीरातील उष्णता लघवीवाटे बाहेर पडते. 

7) वाळ्याचे सरबत- 

अति प्रमाणात व दुर्गंधी युक्त घामाचे प्रमाण कमी करते. 

8) आवळा सरबत- सर्व पित्तामुळे होणार्‍या त्रासासाठी उपयुक्त, शरीरातील उष्णता कमी करते. आवळ्यात Vitamin C भरपूर प्रमाणात असते. 

9) ताजा ऊसाचा रस- 

ऊसाचा रस थंड, बलकारक आहे. परंतु ऊसाचा रस पिताना एक काळजी घ्यावी ती म्हणजे ऊसाचा रस नेहमी ताजा व बर्फ रहित घ्यावा. शिळा ऊसाचा रस घेऊ नये. 

9) ताजे गोड ताक - 

ताक म्हणजे पृथ्वीवरील अमृतच !! ताक पचण्यास हलके, भूक वाढवणारे,रुचीकर, चव देणारे आहे. आंबट ताक घेऊ नये. 

साधारणपणे इत्यादी पेय शरीरास थंडावा देण्याकरिता वापरु शकतो. याचा उपयोग नक्की करावा. 

इतर हवाबंद थंड पेय यांचा वापर शक्यतो टाळावा...... 

चला तर मग खूश राहा,आनंदी राहा, आणि निरोगी राहा.... 

धन्यवाद 🙏🙏 

🖋📗डॉ.शितल यादव-पाटील व डॉ. बालाजी पाटील 

श्री विश्वइंदु आयुर्वेदीय चिकित्सालय व पंचकर्म केंद्र, आरोग्य नगर, उमरगा.


सोमवार, १७ एप्रिल, २०२३

गांधी नेहरू विरुद्ध आंबेडकर कोण जिंकलं कोण हारलं?

👴🏻🤴🏻👨🏻‍🎓👴🏻🤴🏻👨🏻‍🎓👴🏻🤴🏻
   गांधी नेहरू विरुद्ध आंबेडकर
     कोण जिंकलं कोण हारलं?
  ♾️♾️♾️♾️♾️♾️♾️♾️
        गांधी आणि आंबेडकर यांच्यात पहिला खटका सप्टेंबर ते डिसेम्बर 1931 ला लंडन येथे पार पडलेल्या दुसऱ्या गोलमेज परिषदेत उडाला. या परिषदेत सुरवातीलाचं गांधीजींनी भाषणात सांगितले की, अखिल भारतीय काँग्रेस हीं सर्व भारतीय लोकांचे प्रतिनिधित्व करते. त्या नंतर गांधीजींच्या या वाक्यावर तीन घटकनी आक्षेप घेतला. त्यात जिनानी सांगितले की, मुस्लिम लीग अल्पसंख्यांक मुस्लिमांसाठी काम करीत आहे. आम्ही त्यांचे प्रतिनिधी आहोत. संस्थानीकांच्या संघटनेने दावा केला की, आमच्या ताब्यात असलेल्या प्रदेशाच प्रतिनिधित्व आम्ही करतो. त्या प्रदेशाचा काँग्रेसशी काही संबंध नाही. तर डॉ भीमरावं आंबेडकर यांनी सांगितले की, काँग्रेस फक्त उच्चं जातीच्या लोकांसाठी काम करते. दलितांचं प्रतिनिधित्व मी करतो. म्हणून दलित वर्गाचा प्रतिनिधी म्हणून मी इथे आलो आहे. त्यामुळे कुठलाही ठोस निर्णय न घेता हीं परिषद पार पडली.
        दुसरा प्रसंग होता लोकप्रतिनिधी गृहात दलितांच्या योग्य प्रतिनिधित्वा संबंधिचा संघर्ष गांधी आंबेडकर यांच्यात उभा राहिला. दलितांसाठी आंबेडकंरांना पृथक मतदारसंघ हवे होते तर गांधीना संयुक्त मतदार संघ हवे होते. पृथक मतदार संघात कोणावरही अन्याय नं होता दलित वर्गासाठी त्यांचं हित जपणारे आमदार खासदार निवडून आणता येत होते. तर संयुक्त राखीव मतदार संघात. Sc वर्ग जेमतेंम 20% पेक्षाही कमी आणि ईतर 80% पेक्षा जास्त मतदार येतात. म्हणजे उमेदवार फक्त दलित पण मतदार ईतर सर्व तें दलित हिताचा उमेदवार निवडून देऊचं शकत नाहीत. शिवाय sc किंवा st राखीव मतदार संघात इतरांना निवडणूक लढाविता येत नाही. म्हणजे हां त्यांच्यावर अन्याय आहे. असा अन्याय बाबासाहेबानी ठरविलेल्या मतदान पद्धतीत नव्हता. पण गांधीजीनी हट्ट केला बाबासाहेबहीं माघार घ्यायला तयार नव्हते. शेवटी गांधीजीनी आमरण उपोषण सुरु केले. त्यातून काही अनर्थ घडू नये म्हणून मग बाबासाहेबाना माघार घ्यावी लागली. इथे वरवर बाबासाहेब हरले आणि गांधी जिंकले अस वाटत असलं तरी, न्याय हरला आणि अन्याय जिंकला हे खरं आहे. तों पुणे करार  24 सप्टेंबर 1932 ला झाला. त्या करारावर सही करताना बाबासाहेबांच्या डोळ्यांत अश्रू आले होते असं म्हणतात. मला आजही वाटते की, sc st वर्ग आणि ईतर प्रवर्ग तिघांवरहीं अन्याय करणारा पुणे करार आहे. राजकारणातील आरक्षण अजून लांबणार असेल तर पुणे करार रद्द करून बाबासाहेब आंबेडकर यांनी राखीव मतदार संघाचा जो मूळ मसुदा तयार केला होता तों लागू करावा. तों पुणे करार काय आहे तें बघू पुढच्या भागात. 
क्रमश:
👴🏻👨🏻‍🎓🙏🏻🎓🤴🏻 बापू हटकर
👴🏻🤴🏻👨🏻‍🎓👴🏻🤴🏻👨🏻‍🎓👴🏻🤴🏻

त्रिकाल सत्य आणि कधी कालबाह्य न ठरणारा बाबासाहेबांचा विचार

🎓📚🎓📚🎓📚🎓📚
त्रिकाल सत्य आणि कधी कालबाह्य
  न ठरणारा बाबासाहेबांचा विचार!
♾️♾️♾️♾️♾️♾️♾️♾️
             खरं तर हां लेख मी 14 एप्रिलसाठी लिहिला होता. पण 14 एप्रिलला सोशल मीडिया वर बाबासाहेब यांना अभिवादनं करणारे खूप संदेश असल्यामुळे हां लेख आता रात्री पाठवत आहे. 
*शिका, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा.*  
        तुमची बाजू सत्याची असेल आणि तुमच्या हातात कोणतीहीं साधन नसतील तर तुम्हाला तुमच्यावरील अन्याय निवांरण करण्यासाठी दिलेला महामंत्र आहे हां *शिका संघटित व्हा आणि संघर्ष करा!*
        तुम्ही दुबळे आहात अन्याय करणारा प्रबळ आहे, तुमची बाजू खरी आहे, तर तुम्हाला न्यायासाठी त्याच्याशी संघर्ष करावाच लागेल. पण आलं मनात आणि उठले सुटले केला संघर्ष असं चालणार नाही. तस केलं तर ज्याच्याशी संघर्ष करायचा तों प्रबळ असेल त्यामुळे तों तुम्हाला संपवून टाकेल. म्हणून मग तुम्हाला समविचारी लोकांचे संघटन उभ करावं लागेल. पण अशिक्षित अनाडी लोकांचं संघटन करून चालणार नाही. अशी माणसं एकत्र केली तर ते संघटन होणार नाही, ती टोळी होईल. हीं अशिक्षितांची टोळी, स्वतःवरी अन्याय दूर करण्या पेक्षा इतरांवर अन्याय करत सुटतील. संख्या बळाच्या आडदांड पणाच्या जोरावर ते लुटालूट करतील. म्हणून हीं सर्व मंडळी सुशिक्षित असावी. त्यासाठी सर्वात आधी आपण शिक्षण घेतलं पाहिजे. इतरांना सुशिक्षित केलं पाहिजे. मग या सुशिक्षित लोकांचे संघटन करावं, अशा सुशिक्षिततांच्या संघटनेच्या माध्यमातून संघर्ष केला पाहिजे. तुम्ही नक्की जिंकाल. विजयी व्हाल. म्हणून *शिका, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा* हा रामबाण उपाय आहे.

*महात्मा गांधी म्हणतात खेड्याकडे चला, डॉ बाबासाहेब आंबेडकर म्हणतात शहरांकडे चला!*

 कोण चूक, कोण बरोबर?
माझ्या मते दोघे बरोबर.
         म गांधीच्या काळातील देश हां कृषी प्रधान भारत होता. भारताची सर्व अर्थ व्यवस्था शेतीवर अवलंबून होती. शेती हीं खेड्यातील लोक करत होते. कृषी प्रधान भारताची अर्थ व्यवस्था 80% शेतीवर अवलंबून असल्यामुळे खेड्याकडे चला हां गांधीजींचा सल्ला योग्य होता. पण त्या खेड्यात दलितांची स्थानं काय होत, याच भान कदाचित गांधीना नसावं किंवा त्याबाबत गांधीजीनी तसा विचार केला नसावा.
         पण बाबासाहेबांच तस नव्हत त्यांना प्रत्येक भारतीया सोबत दलित पीडिताची जास्त काळजी होती. ज्यांनी हजारो वर्ष केवळ अन्याय सहन केला होता त्या लोकांचा बाबासाहेब प्राध्यान्यानें विचार करत होते.
          त्यां दलितांचं खेड्यातील जगण अत्यंत वाईट होतं. गावातील सवर्ण समाज म्हणजे जे अस्पृश्य नाहीत. त्यांच्या पुढे दलितांच्या पिढ्यानं पिढ्या दबून होत्या अशा गावात वर मान करून बोलणं सोडा बघणंहीं शक्य नव्हते. तों बरोबरीच्या नात्यांने गावकऱ्याला राम राम किंवा नमस्कार सुद्धा घालू शकत नव्हता. जोहार मायबाप म्हणत होता. पाणी वरून टाकल जायचं. कोणाला स्पर्श झाला तर विटाळ व्हायचा. आणि मुख्य म्हणजे त्याच्याकडे स्वतःच असं उत्पन्नाच कोणतही साधन नव्हतं. मोल मजुरी करायची तर त्याला योग्य मोबदला नाही. अशा लोकांनी खेड्यात गुलामा सारखं का रहायचं? उलट शहरगावांत कोणताही पाटील जमीदार, वतनदार दबाव टाकू शकेल अशी परिस्थिती नसते. झोपडपट्टीत एखाद्या छोट्याशा झोपड्यात संसार थाटावा लागेलं पण गावात तरी कुठे एवढ्या माड्या हवेल्या होत्या या लोकांच्या? तिथही झोपडीच या झोपडीतून त्या झोपडी हाच फरक. शिवाय रोजगाराला कमतरता नाही. गुलामीच ओझं नाही. शहरात मुक्त आयुष्य जगता येत म्हणून बाबासाहेब म्हणत होते शहरा कडे चला तेही बरोबर होते.
        त्याकाळातील परिस्थितीचं अशी होती की, महात्मा गांधीजीं जे म्हणत होते ते खेड्याकडे चला हेही बरोबर आहे आणि डॉ बाबासाहेब आंबेडकर म्हणत होते शहरांकडे चला. दोघेही आपापल्या जागी बरोबर होते.
       पण आता परिस्थिती बदलली आहे. सर्वांचा शहरांकडे जाण्याचा ओढा वाढला आहे. कारण शहरात सर्व प्रकारच्या सुविधा एका जागी उपलब्ध आहेत. शाळा, महाविद्यालये, दवाखानें, स्वछ रस्ते, रोजगार, मनोरंजनाची साधान, वीज, पाणी, गॅस बाजार सर्व सुविधा जागेवर मिळतात. त्यामुळे सर्वत्र शहरी करण वाढत आहे आणि खेडी ओस पडत आहेत. काही लोक शेतीच्या निमित्ताने खेड्यात रहात असले तरी त्यांची शहरातहीं घर आहेत. त्यात सर्व परिवार राहातो आणि कधी तरी हवा पालट करायला वीक एन्ड घालवायला खेड्यातील घरी येतो. इथे बाबासाहेब यांची दूरदृष्टी जिंकली अस वाटत. पुढच्या भागात बघू या गांधी-नेहरू विरुद्ध कोण जिंकलं कोण हरलं!
🎓📚🙏🏻📚🎓 बापू हटकर 
🎓📚🎓📚🎓📚🎓📚

रविवार, १६ एप्रिल, २०२३

अरे यार हाई मोबाईलनं बोटभर चिपाटं

जय मानवताभिमानी!
     
अरे यार हाई मोबाईलनं बोटभर चिपाटं;

अरे यार हाई मोबाईलनं बोटभर चिपाटं
यानी समाज,कुटुंबनं पिरेमसौख्य उचाट!।।धृ.।। 

बायको नई र्हास ती नवरानी रेंजमा! 
ना बाप-बेटाबी त्या ईचार-संवादमा! 
जोडे हुईस्नीबी हालावतस नई व्हट! 
आशी झाई नातास्ना दुरावानी गोट! 
आशी कोनामुये यार उनी हाई बिप्पात?
अरे यार हाई मोबाईलनं बोटभर चिपाटं..।।१।। 

आक्षी फसवणूकना मेसेज वाचीस्नी
सदा हाणामारीना व्हिडिओ दखीस्नी
प्रत्येकजन घाबरीस्नी अलिप्त, निमूट! 
कोनामुये बरं समाजमा हाई फाटाफूट? 
आशी कोनामुये यार उनी हाई बिप्पात? 
अरे यार हाई मोबाईलनं बोटभर चिपाटं!..।।२।। 

शिकामिषे ती मोबाईल कानले लाईस्नी
ल्हेस सुनावा देखी सजनाले बलाईस्नी! 
मायबाप चकित! कुवारीनं देख्ता पोट!
समदास्नी उतारी संस्कृतीले मौतघाट! 
आशी कोनामुये यार उनी हाई बिप्पात? 
अरे यार हाई मोबाईलनं बोटभर चिपाटं!..।।३।। 

अरे यार हाई मोबाईलनं बोटभर चिपाटं! 
यानी समाज,कुटुंबनं पिरेमसौख्य उचाट!।।धृ.।। 
🌹🌹🌹🙏🙏🌹🌹🌹
©️®️गुलाबराव धंजी मोरे,धुळे 
मो. ९४०४१९०४३२
दि. १६. ०४. २०२३

याद तुमले येस हुई …आपली माय नि ते याद तुमलेबी येस हुईयाद येस वो कितली वाटे का बरं चालनी गई…

॥श्री॥

            याद तुमले येस हुई …


आपली माय नि ते याद तुमलेबी येस हुई
याद येस वो कितली वाटे का बरं चालनी गई…

घट्यावर बठेल ती गहू दयता दिससं
घाम गयसं आंगना घट्या तसाज व्हडसं…

मांडीवरनं लेकरू खाले वर वर व्हस
मांडी हालता हालता त्याले झोकाज वाटस …

निजस ते बिनघोर मांडी मायनी ती प्यारी
कष्ट करस माय नी लेकरू निजे बिनघोरी…

रोज दयनं कांडन हरबरा तोर दाय
भरडी कांडी तेल लाई मडकाम्हां भरे माय …

हात पाटलान्या शेवया कुरडाया नि पापड
पोया गुईन्या नरम चुलावर ते खापर …

रशी मायना हातनी लाय गयस आते भी
भज्या लोनिना तो गोया खीर गहूनी चाटू मी..

काय काय याद करो जठे तठे ती दिससं
आजूबाजूले फिरस आज आतेबी वाटसं …

माय जीवना जीवडा माय सुगंधी केवडा
मायना करता बठ्ठासना जीव हुई जास येडा…


प्रा.सौ.सुमती पवार नाशिक
(९७६३६०५६४२)
दि : १६ एप्रिल २०२३
वेळ : दुपारी ३/०३

वाचण्यापेक्षा नाचण्यात मजा

वाचण्या पेक्षा नाचण्यात मजा

आजच्या पिढीला वाचण्यापेक्षा नाचण्यात जास्त आनंद आहे . जयंती जोरदार साजरी होते पण महामानवाने दिलेला उपदेश फार कोणी पाळताना दिसत नाही. आज किती जणांनी आंबेडकर वाचले आहेत ? किती जणांनी त्यांचा आदर्श डोळ्यासमोर ठेवला आहे ? 

आजपर्यंत जे जे संतमहात्मे होऊन गेले. त्यांच्या जयंती पुण्यतिथी साजरी करतात. पण त्यांचे आदर्श डोळ्यासमोर ठेवून चालणारे कमीच.
उलट राजकारणी, स्वार्थी लोक त्यांच्या मतलबासाठी याचा उपयोग करून घेतात आमचे गांधी, आमचे नेहरू, आमचा नथूराम, आमचे टिळक . अ‍ामचे शिवाजी महाराज, आमचे आंबेडकर, अ‍ामचे फुले, शाहूमहाराज. ही अशी वाटणी करून घेतली आहे. 

गेल्या वर्षी एका मोठ्या सिक्युरिटी कंपनीत मी मॅनेजर म्हणून काम करत होतो. तर आंबेडकर जयंतीच्या दोन दिवस आधी एका लेडी गार्डने मला विचारलं सर मला दोन दिवस सुट्टी पाहिजे. मी विचारलं कशासाठी ? तर ती म्हणाली सर, परवा आमचा सण आहे. मग मला रागच आला. मी तिला विचारलं तुमचा सण म्हणजे काय ? आंबेडकर तुमचेच आहेत का ? आमचे नाहीत का ? *आंबेडकरांनी संपूर्ण भारत देशासाठी कार्य केलेलं आहे. ज्याचा सर्वांनाच आदर असला पाहिजे*. हे ऐकल्यावर तिने मान खाली घातली आणि म्हणाली, सॉरी सर . यापुढे मी असं बोलणार नाही . आणि मग मी तिला एक दिवसाची सुट्टी सँक्शन केली.  

आध्यात्मिक क्षेत्रही याला चुकलेलं नाही कोणी म्हणे आम्ही स्वाध्यायी, कोणी म्हणतं आर्ट ऑफ लिव्हिंग. कोणी म्हणतं आम्ही निर्मलादेवीचे तर कोणी कलावती आईचे. कोणाचा मठ, कोणाचा आश्रम तर कोणाचा आखाडा. समजा एखादा स्वाध्यायी स्वामी समर्थ शिष्या बरोबर चर्चा करत असेल तर ते दोघंही एकमेकाला आमचा मार्गच कसा खरा परमेश्वराच्या जवळ घेऊन जाणारा आहे . हे पटवून देण्याचा मागे असतात. खरं तर एकमेकांच्य‍ा चांगल्या विचारांच‍ा आदर करण्याचीच अ‍ापली मानसिकता असायला हवी. 
  
देवही माणसाने वाटून घेतले आहेत आणि प्रत्येक देवाला त्याचा वार ठरवून दिलेला आहे त्याच दिवशी त्या देवाचं नाव घेतलं की खूप मोठं पुण्य लाभते म्हणे . सोमवारी महादेव लवकर पावतो. गुरूवार दत्ताचा, शनिवार शनिदेवाचं महत्व. मंगळवार,
 शुक्रवार देव्यांचे वार. या दिवशी देव्य‍ांची पूजा केली तर त्या लवकर प्रसन्न होतात का ? 

परमेश्वर म्हणजे काय ? तर तो सद्गुणांचा समुच्चय आहे तुम्ही त्याला मूर्ती बनवून पूजा करा किंवा मनातल्या मनात ठेवा. परमेश्वराची आराधना, पूजा म्हणजे त्याच्यातल्या सद्गुणांची पूजा, आराधना . त्याच्यातले सगळे सद्गुण माझ्यामध्ये येऊ दे आणि माझ्यातले दुर्गुण निघून जाऊ दे ही प्रार्थना करायची हेच खरं अध्यात्म .
अजय बिरारी

अहिरानी प्रेम गीत

शनिवार, १५ एप्रिल, २०२३

मी धाकली व्हतु ना तदय गुढीपाडवा येना ते मना बाबाले सांगु दादा बठा गली मा आपली गुढी मोठी पाहिजे बर इतला लांब दंडा काडी द्या सकाय गुढी पाडवा अस आम्ही गल्लीना पोरी पोरे बठा नदिमा दांडा धवाले जाऊत संध्याकाय ले पाच वाजता जाऊत मी मोठी से दोन भाऊ लहान शेत पण मी ठिकाणे मनी हजेरी राय नदिमा वर आदिनी दांडा पाणी मा सोडाना तो दांडा वाहत वाहत खाले ये आखो तो दांडा धरिसन पाणी मा

मी धाकली व्हतु ना तदय

मी धाकली व्हतु ना तदय गुढीपाडवा येना ते मना बाबाले सांगु दादा बठा गली मा आपली गुढी मोठी पाहिजे बर इतला लांब दंडा काडी द्या सकाय गुढी पाडवा अस आम्ही गल्लीना पोरी पोरे बठा नदिमा दांडा धवाले जाऊत संध्याकाय ले पाच वाजता जाऊत मी मोठी से दोन भाऊ लहान शेत पण मी ठिकाणे मनी हजेरी राय नदिमा वर आदिनी दांडा पाणी मा सोडाना तो दांडा वाहत वाहत खाले ये आखो तो दांडा धरिसन पाणी मा फेकाना अस करत आम्ही भी अर्धा वल्ला वही जाऊत जर रस्तामा दांडा हात माईन सुटी जाय ते आ खो परत नदीमा दांडा धवाले . मग घर उनुत का पाटला वर मनी आजी तो दांडा एक कोप राले उभा करि दे मग मना बाबा पहाटमा गुडी साडे तीन चार वाजानी उभी करी दे मनी मायनी चार वाजानी चुलावर दाय शिजी जाय तवय गॅस वतात पण चहा पुरताज वापरेत सरी जाई मानसेसन गॅस नी हंडी लेवाले जावान बनाऊ नही तवय घरपोच हंडी ये नही आमना समोर माळी समाजना धल्ला राहे तो तीन वाजानी गुडी उभारे मनी आजी सांगे तो भाऊनी तीन वाजानी गुडी उभी राही गई मना बाबा सांगे त्याले काय काम से भकवा ले पंधरा दिनमा चाऊदस ये आणि आमण्या गवराया बसेत सकाय मासात वाजता टिपऱ्या चोमय तांब्या लिसन पंधरा वीस पोरी जाऊत नदिमा पाणी लेवाले त्या पाणी घाई गवराई धुवूत पाणी लयान काय अशी तशी नही आंबाना पानटा तोडूत मज्याना चिं पट दगड नी तई लेऊत कळसनी गत सजा डी गाणा म्हणूत तांब्या घसडू त थडीवर ठेवूत आई थडी न्या पोरी ती थडीन्या पोरीसनी संगे झगडूत दोन तास आमन युद्ध चाले अशी समजा खेळ खेडूत घर येऊ तयारी करी पाय पाय एक बाजू थीन तीन किलो मिटर शाळा मा जाऊत आते कती से गवराई मनी पोरले माहीत भी नही पोरी काय करथीन वीस पंचवीस वर्षे ना काळ मा एवढा बदल व्हई गया नदी भी राहीनी नही पहिले सनीगत मानंस भी राहीना नहीत पहीले गत आभ्यास क्रम भी राहिना नही पहिले काय व्हत धडया खालील प्रश्न उत्तरे गृहपाठ आते पोरे कोणता अभ्यास करतस तेजसमजत नही

हात शेवईची कलामैदा भिजवा पाण्यातसोडा पापडाचा खारमीठ शेंधा कुटण्यात

हात शेवईची कला
दिनांक १४/४/२३

हात शेवईची कला
मैदा भिजवा पाण्यात
सोडा पापडाचा खार
मीठ शेंधा कुटण्यात

एक एक वडी करा
ठेवा ओल्या कापडात
लांब वळी ओढोनिया
शोभे ऐट तबकात

हात चाले भरभर
पीठ धावे भरभर
ओढ येई हातावर
फिरवावी गरगर

सखी स्नेहाची धावते
मध्यावर घाली हात
दोन हात गरगर
जाते बाई टोकरात

हवा असावी घरात
जणू केश कांती भासे
झाली चिप्प हातावर
उडवती सारे हासे

केस लांबसडक ते
भासे शेवयी रुपात
गोरी गोरी लांब लांब
मग शोभे कापडात

दूध शेवयी खायला
सारे कसे जमतात
वेलदोडे केशरात
तुपावर भाजतात

खीर किंवा उकडीचे
दूधातून मजा देई 
वाटीभर खिरीमध्ये
सुके मेवे आई नेई

मस्त अंगत पंगत
भोजनात येई मजा
खीर स्वाद घेण्यासाठी
काढा की थोडीशी रजा

खीर उपमा करावा
नच चरबी वाढावी
आरोग्याच्या पदार्थांना
रुची सदैव जोडावी

डबा लांबट आकार
वर्षभर साठवावा
आले गेले पाहुण्यांच्या
स्वागताला पाठवावा

शेवईची कला न्यारी
भिजवते सुगरण
नयनांच्या भुरळीत
ममत्वाची पखरण

सौ शोभा प्रकाश कोठावदे नवी मुंबई

डाॅ.बाबासाहेब जयंतीप्रकाशाचं दान

डाॅ.बाबासाहेब जयंती

प्रकाशाचं दान
 
बाबासाहेब, माणसांना दिलं जगण्याचं भान
काळोखातल्या आयुष्याला दिलं प्रकाशाचं दान // धृ//

जगणे जेथे मुश्किल होते, दारिद्र्याचा सुकाळ
भीमाबाई आई आणि पिता रामजी सकपाळ
कुटुंबातल्या या गरिबीची होती तुम्हास जाण
काळोखातल्या आयुष्याला...../१/

चिंतनात मनी मार्ग मिळाला, शिक्षण घेण्याचा
जिद्द ठेवुनी सारे मिळुनी, सुशिक्षित होण्याचा
हक्कासाठी लढूया सारे, शिक्षण हे वरदान
काळोखातल्या आयुष्याला....../२/

विचारधारा ज्योतिबांची,  शिरोधार्य मानुनी
वेचले संपूर्ण आयुष्य, संघर्षातच झुंजुनी
लाभली साथ पत्नी रमाची, खंबीर धीरवान
काळोखातल्या आयुष्याला....../३/

शिष्यवृत्ती सन्मान मिळता, परदेशी प्रयाण
घेऊन संधी परदेशात, अव्वलतेचा मान
तरबेज ग्रंथालयी वाचन, चिंतनातले ध्यान
काळोखातल्या आयुष्याला....../४/

मिळविल्यात पदव्या विविधांगी, बहू विषयक
न्यायशास्रज्ञ, अर्थशास्त्रज्ञ, तत्त्वज्ञ प्रबंधक
राजनीतिज्ञ, हृदयस्थ, समाजसेवक जाण
काळोखातल्या आयुष्याला....../५/

जपले शाहू फुले विचार,  भारतरत्न तुम्ही
दिले भारतीय संविधान, कायमचे ऋणी आम्ही
जरी धर्म भाषा अनेक, दिले ऐक्यनियम ज्ञान
काळोखातल्या आयुष्याला......./६/

दिला संदेश  धर्म , माणुसकी संविधानात
दुमदुमले नाव देशाचे, लोकशाही जगतात
जोवरी सूर्य चंद्र नभी, गाणार तुमचे जयगान
काळोखातल्या आयुष्याला दिलं प्रकाशाचं दान/७/

सुशीला हेमचंद्र पिंपरीकर, नाशिक

शुक्रवार, १४ एप्रिल, २०२३

चारोया घट्यावरन्या चारोळ्या जात्यावरच्या अहिरानी बोली माय माय करु मायमाय मनम्हा वावरेसावरस मी घरले जशी माय वं सावे

चारोया घट्यावरन्या
     [चारोळ्या जात्यावरच्या]
         (अहिरानी बोली)
१]माय माय करु माय
माय मनम्हा वावरे
सावरस मी घरले
           जशी माय वं सावरे॥
२]बाप बाप करु बाप
करु बापना वं जप
जाऊ बापना भेटले
              माहेरले झपझप॥
३]माय माय करु माय
माय सोनानं से नानं
माय बाई मन्हा घर
          तुले पहिला से मान॥
४]भाऊ भाऊ करु भाऊ 
भाऊ मुयं मी बलाऊ
भाऊ सासर माहेर
       दोन्ही कुयंम्हा मिराऊ॥
५]कसं सांगू घट्या तुले 
काय मनम्हा रे दाटे
काटा नितनाच आठे
         मन्हा सासरना वाटे॥
६]नको सोदू शेजीबाई
कशी मन्ही से वं सासू
कांदा चिराना वखत
        डोया दाटतस आसू॥
   --निसर्गसखी सौ. मंगला मधुकर रोकडे
शब्दसृष्टी, प्लाॅट नं. ७ अ, नारायण नगर, धरणगांव चौफुली रोड, एरंडोल जि.जळगांव. 
दूरध्वनी क्र. :- ९३७१९०२३०३.
==============================
सोनानं=सोन्याचं, नानं=नाणं, मन्हा =माझ्या, मुयं=मुळ
कुयम्हा=कुळामधे, मिराऊ=मिरऊ, घट्या=जातं (घरोटा), मनम्हा =मनामधे, काटा=काटे, नितनाच=नित्याचेच, आठे =इथे, वाटे=मार्गात, सोदू=विचारु, शेजीबाई =शेजारीण, वखत=वेळेला, डोयाम्हाना =डोळ्यामधले.
===============================
घट्यावरन्या चारोया
[खान्देशी अहिरानी बोली भाषेतील]
७} काय देऊ लेकी तुले
देऊ सोनाना आईना
नांव अंबरे जाऊ दे
         दुनियाम्हा आईबाना॥
८}मन्ही वहिनी वहिनी
वाटी साखर दहिनी
जशी सोबतीन मन्ही 
        देखा धाकलपननी॥
९}माय ममताना झरा
बाप घरना आसरा
एकमेक ना बिगर
        कोन समायी पसारा॥
१०}माय सारखं ना कोन्ही 
बाप बाहेरना धनी
माय बापना बिगर
     आख्खी दुनिया से सुनी॥
११}कोठे देखताच साप
म्हनतस आरे बाप
माय ममता अमाप
              बाप देखे याप ताप॥
१२}माय माय करु माय
माय बिगर ना घर
नही येस वं कोनले
               माय माऊलीनी सर॥
     --निसर्ग सखी सौ मंगला मधुकर रोकडे.
शब्दसृष्टी, प्लाॅट नं. ७ अ, नारायण नगर, धरणगांव चौफुली रोड,एरंडोल जि.जळगांव. 
दूरध्वनी क्र. :- ९३७१९०२३०३.
===============================
तुले =तुला, सोनाना=सोन्याचा, आईना=आरसा, अंबरे=आभाळापर्यंत,मन्ही =माझी, दहिनी=दहिची, सोबतीन =मैत्रिण, धाकलपननी =बालपणीची, समायी=सांभाळेल, आख्खी =सगळी, याप-ताप=व्याप ताप, येस=येते, कोनले=कुणाला. 
॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥॥

चारोया-घट्यावरन्या
(अहिरानी खान्देशनी बोली भाषा)
१३]माय माय करु माय
जाऊ मायना भेटले
कशी सांगू जान से वं
         सासू सासरा जेठले॥
१४]मनम्हानी हूरहूर 
कोना जोडे वं बोलसू
घट्या बोले घरंघरं
          गोट तठेच खोलसू॥
१५]आखाजीले दिवायीले
याद मायनी वं येस
माय माहेरना गावं 
             मंग पाऊल वयसं॥
१६]बाप बाप करु बाप 
बाप माले बलावस
सने सुदे याद करी
          देखा मुयं बी लावसं॥
     --निसर्गसखी सौ मंगला मधुकर रोकडे
शब्दसृष्टी, मास्तरवाडी, नेहरु नगर, देवपूर, धुये. 
दूरध्वनी क्र. :-९३७१९०२३०३.
-----------------------------------------------------------
जानं से वं=जायचं आहे ग, मनम्हानी =मनातली, कोना जोडे =कुणा जवळ, बोलसू=बोलणार, गोट=गोष्ट बात, तठेच=तिथेच, खोलसू=खोलणार बोलणार, आखाजीले =अक्षय तृतीयेला, येस=येते, मंग=मग, वयसं=वळतं, माले=मला,बलावस=बोलावतो, मुयं=मुळ, बी=सुध्दा, लावस=लावतो.
----------------------------------------------------------------

माझी आई अशीच आहे      🌹🌹🌹🌹🌹🌹*******************... नानाभाऊ माळी "श्रीमंतांची मम्मी असतें  गरीबाची माय असतेंआई दोघांची सेम असतेंआई ती आईचं असतें!..🌷

माझी आई अशीच आहे
      
🌹🌹🌹🌹🌹🌹
*******************
... नानाभाऊ माळी 

"श्रीमंतांची मम्मी असतें
  गरीबाची माय असतें
आई दोघांची सेम असतें
आई ती आईचं असतें!..🌷

आई रावणाची असतें 
आई रामाचीही असतें
हृदयाची माया असते
संस्कार शाळा असतें!..🌹

काट्यातील फुल असतें
आई देवासारखी दिसते
बाळाशी गोड हसते
..आई सर्वांचीचं असतें!🌷

आई स्वतःचीचं नसते
ममतेचा बाजार असतें 
गोड बोलण्यात फसतें 
कणकणात आई असतें!🌹

..माझ्या दोन्ही बहीणी पुण्यातल्या कात्रजमध्ये राहायला आहेतं!माझ्या मोठया बहिणीचा मुलगा,माझा भाचा काल अचानक रिक्षा घेऊन आमच्या घरी आला होता!तसा तो पुण्यात रिक्षा चालवतो!त्याच्या सोबत उगवत्या सूर्य साक्षीने गप्पा टप्पा सुरु होत्या अन मला सहज बोलून गेला,'दोन-चार दिवस आजींना कात्रजला घेऊन जातो मामा!आजींना वातावरणात थोडा बदलही होईल!आजींना बरं वाटेल!माझ्या आईलाही बरं वाटेल!..माझं बालपण आजींच्या ममतेच्या सावलीत गेलेलं आहे!माझ्या खोड्यांची जंत्री खूप मोठी होती!आजीमुळे मी कित्येकदा अनेकांचा मार खाण्यापासून वाचलो आहे!मला आजीने घडवलं जगण्याची तालीम दिली!आज मी आजीमुळेचं उभा आहे मामा!आई तर दिवसभर बाजारात भाजी विक्रीला गेलेली असायची!'.. थोडा थांबला अन पुन्हा बोलू लागला ,'मामा आजींना घेऊनचं जातो ना काही दिवस!आजींच्या मांडीवर बरेच दिवस डोक ठेवायला मिळालंच नाही हो मला!आज माझी मुलगी १०वीला आहे!तरी मी लहानच आहे!आजी आहेच अशी!'

काळ मागे सरकत असतो!आपण पुढे सरकत असतो!आई दिवाणवर बसली होती!अलीकडे आईला वयोमानानुसार कमी ऐकू यायला लागलं आहे!भाचा माझ्याशी बोलतं होता!आईच्या कानावर एखादा दुसरा शब्द पडतं होता!नातू आल्याचा आनंद आजींच्या सुरकुतलेल्या चेहऱ्यावरून ओसंडून वहात होता!एक वेगळ तेज, झळाळी आईच्या चेहऱ्यावरून दिसतं होती!नातू आल्याचा आंनद काही वेगळाचं होता!!.. सकाळ होती!आईने सुनेला अर्थात आमच्या अर्धांगिनीला प्रथम कळण्याची भाकरी (दोन-तीन डाळी एकत्र करून थोडं मीठ टाकून दळून आणलेलं पीठ)करायला सांगितले!तव्यावर चटका घेतं भाकरी चांगली भाजली गेली!भाकरीची पूड,पोट उघडून,पोपडा काढून आतल्या पोटात तेल तिखट टाकून भाकरी ताटात ठेवून भाऊसाहेबा समोर ठेवली!🌹

भाऊसाहेबाला कळण्याची भाकरी अजिबात आवडत नव्हती!आजीच्या हट्ट रेट्यापुढे त्याने हात टेकला अन कशीतरी गळ्याखाली भाकरी ढकलली!भाकरी खातांना भाऊसाहेब बोलला,'आजी तयारी कर,आपल्याला कात्रजला जायचं आहे!'थकलेली!हातापायांची नाजूक वळकुटी झालेली माझी आई काही वेळ माझ्याकडे पाहत होती!काही वेळ सुनेकडे पाहत होती!काही वेळ नातसूनेकडे पाहत होतीअन रागावून बोलू लागली,'तुम्हाला माझा कंटाळा आला आहे का? माझी ही गलितगात्रे येथेच तुमच्या येथे ठेवून कायमची जाणार आहे!'..आईच्या यां शब्दांनी माझ हळव मन द्रवलं होतं!मनाला खूप वाईट वाटले होते!आई अशी का बोलली? आई ती आईचं असतें!आई देवाकडून मिळालेली जन्माची हृदयातली भेट असतें!टचकनं डोळयांतून पाणी आलं!मी स्वतःला सावरत बोललो,'आई नसेल जायचं तर नको जावू!' पुन्हा भाच्याकडे पाहत बोललो,'भाऊसाहेब जा तू!आजींना यां वयात प्रवासाची दगदग सहन होत नाही!''🌹

भाऊसाहेब हट्टाला पेटला होता,'आजी आमच्याकडे येऊन खूप दिवस झालेत तूला!चल ना आजी!तूला कुठला ही त्रास होणार नाही इतकं फुलासारख जपू!फक्त सात आठ दिवसचं यें'.. आई शेवटी जायला तयार झाली!आईची पिशवी तरी किती मोठी असावी बरं?फक्त दोन साड्या!झालं!!!आई कधीच कोणासाठी ओझं झाली नाही!ती कोणासाठी ओझं होणारच कशी!जन्मोजन्मीचें आभाळभर उपकार आईचे असतात!आईची पिशवी कशी कशी हलकी फुलकी होती!ममतेचे बोल सतत साथ संगत करणारे!... आई नेहमी म्हणत असतें,'आपण सोबत काय घेऊन आलो आहोतं ? मागे ओझं का ठेऊन जावे!सर्व येथेच यां मातीत ठेवून एकट्याने निघून जायचं आहे!हलकं हलकं होऊन निघून जायचं आहे!कोणाला त्रास नं देता निघून जायचं आहे!'.. आईच्या मुखातून अशा निरवानिरवीचें शब्द कानी पडल्यावर मन भरून येत होतं!
अलीकडे आई खुपचं हळवी झाली आहे!१०० वर्षे पार केलीतं तरी उत्तम आरोग्य लाभलेल्या आईसोबत रहाणे आम्हास भाग्य लाभले आहे!🌹

आईचें हात धरून हळूहळू घराच्या पायऱ्या उतरलो!आईने माझा हात घट्ट धरला होता!माझा मानसिक आधार असणारी आई!माझा हात धरून खाली उतरत होती!भाच्याच्या रिक्षात बसवलं!आईच्या मायेचे हात माझ्या डोक्यावरून फिरत होते!रिक्षातच आईच्या पायांवर डोकं ठेवलं!अन आशीर्वाद घेतं असतांना मनोमन देवाला प्रार्थना केली,'माझ्या आईचं आयुष्य स्वतःच्या पायांवर चालते आहे,स्वतःची सर्व कामं स्वतःच्या हातांनी करते आहे तोवर तिला दीर्घायुष्य दे देवा!अजून दहा वर्षांचं तरी आयुष्य वाढवून दे हिचं प्रार्थना करतो !' भाच्याने रिक्षाचा एक्सलेटर पिळला तशी कात्रजच्या दिशेने निघूनं गेली!आई वळून वळून हात देत होती!मी हात हलवत होतो!रिक्षा दिशेनांशी होईपर्यंत मी रिक्षाकडे पाहत होतो!माझे हलणारे हात खाली आलेत!मन भरूनं आलं होतं!आई बहिणीकडे गेली!मी डबडबलेल्या डोळ्यांनी घरी आलो!घरात आईच बसायचं ठिकाण रिकामं होतं!तिकडेच टक लावून पाहत होतो!सौभाग्यवतीनें आवाज दिल्यावर मी भानावर आलो होतो!
माझी आई अशीच आहे!सर्वांचं हृदय घेऊन गेली होती!🌷

आई मानसिक आधार असतें!तिचं हळवेपण आपल्यात आलेलं असतं!आई हृदयाचा ठोका असतें!आई शिवलेला टाका असतें!आई गजबजलेलं गावं असतें!पूर्ण काठोकाठ भरलेलं मन रिते करण्याचं हक्काचं ठिकाण असतें!घरात आल्याबरोबर हसरंमुख असणारीं, जीव भांड्यातं पडल्या इतकं हळवं मन असणारी व्यक्ती आईचं असतें!आई आपल्या जगण्याचा धागा असतें!अन्य फाटकें,तुटकें हृदय आपल्या मायेच्यां धाग्यानीं शिवत असतें!दूर गेलेली कित्येक हृदय आपल्या विशाल ठिगळांनी शिवत नाते जोडत असतें!आई विठाई सारखी असतें!भक्तांसारखे सर्व नाते आपल्या भक्कम खांद्यावर घेऊन श्रद्धा मंदिर होऊन जात असतें!माझी आई अशीच आहे!🌹

वडील खोबरे अन खोबऱ्याची टणक कवटी असतात!आई खोबऱ्यातील गोड पाणी असते!आई आपल्या आजारी मुलांसाठी रात्र रात्र जागत असतें!आई रत्नपारखी असतें, परक्यालाही पारखून आपलेसे करीत असतें!आई सेवाव्रत्ती असतें!आई प्रेम स्नेहाचां मेघ असतें,धो..धो बरसून मोकळे होणारी असतें!निरभ्र होणारी असतें!आईला अष्टपैलूपद देवानेचं दिलेलं आहे!सर्व भूमिका हसत पार पाडणारी,सहन करणारी स्वतःचं दुखी-कष्टी मन कोणाला कधीही न सांगणारी आई महान असतें!आई कधी चहाच्या कपातील वाफ होते!जिभेला चव देत स्वतः हवेत एकजीव होऊन जाते!प्रेमाचे नाते पेहरणारी आई घराघरात असतें!मी आईच्या बसण्याच्या जागेकडे जागेकडे एक टक पाहत होतो!आई कात्रजला गेली,घराचा चंदन सुगंध घेऊन गेली होती!माझी आई अशीच आहे!🌹

बालपणापासून सत्य,शिव अन सुंदरतेची ओळख करून देणारी आई स्वतः ईश्वरी रूप असूनही ती विसरून गेलेली असतें!आईच्या दृष्टीत अन हृदयात सत्य निवासाला असतं!सत्य अस्सल पिवळे सोनं असतं!आई मुलांना याचं सत्याची ओळख करून देत असतें!मुलांवर संस्कार करीत असतें!वडील घराबाहेरील संस्कार देत असतात तर आई आयुष्यभर हृदयातलं अमृतरस वाटीत राहते!जन्मताच बाळाची नाळ कापल्यावर बाळाच्या मुखातून 'आई' नावाचा पहिला उच्चार बाहेर पडतो!म्हणूनचं आई देवस्वरूप दूत असतें!अखंड आयुष्यभर हृदयातून जिभेवर शब्द येत असतात 'आई'!.. माझी आई अशीच आहे!🌹

अंतःकरणापासून आईवर अपार निष्ठा,असणाऱ्या अनेक सुपुत्रांनी जीवनात अलौकिक गौरव प्राप्त केला आहे!स्वतःचं जीवन घडवीत असतांना इतरांचे जीवनही घडवीत जगदंविख्यात झालेत!आई अशीच असतें!पाण्याच्या निर्मळ,स्वच्छ प्रवाह प्रमाणे,वहात वहात सर्वांना संस्कारक्षम करून सोडते!स्वतः चिखल होऊन जगत असतें!आई श्रद्धेचं,पावित्र्याचं,सहानुभूती,
सहनशक्तीचं विद्यापीठ बनून जाते!परोपकाराची बीजे पेहरणारी आई आपलं आयुष्य प्रदान करीत असतें!माझी आई अशीच आहे!🌹

दळलेल्या गरम पीठात हात टाकून पाण्यात भिजवून मळून उत्तम भाकरी थापून तव्यावर भाजणारी आई आयुष्यभर चटका घेतं जगत असतें!आनंद, सुख, ममता, कोमलता, वाटीत असतें!स्वतः जळत उजेड देत असतें!आईची गोड अवीट वाणी कानांना मंत्रमुग्ध करीत असतें!आई आयुष्याचं पुण्य असतें,मुलांना सहज मिळतं म्हणून आईचं महत्व मुलं उशिराने जाणतात!माझी आई कात्रजला गेली!तिच्या जाण्याने घरातलं सुगंध निघून गेला होता!सर्वांच्या घरात आई अशीच असतें!माझी आई अशीच आहे!🌹

अंतःकरणापासून आईवर अपार निष्ठा,असणाऱ्या अनेक सुपुत्रांनी जीवनात अलौकिक गौरव प्राप्त केला आहे!स्वतःचं जीवन घडवीत असतांना इतरांचे जीवनही घडवीत जगदंविख्यात झाले आहेत!आई अशीच असतें!पाण्याच्या निर्मळ, स्वच्छ प्रवाह प्रमाणे,वहात वहात सर्वांना संस्कारक्षम करून सोडते!आई श्रद्धेचं,पावित्र्याचं,सहानुभूती, हळवेपणाचं,सहनशक्तीचं,मातृपणाची संस्कार विद्यापीठ बनून जाते!परोपकाराची बीजे पेहरणारी आई पवित्र श्रद्धेचा गाभारा असतें!.. माझ्या मंदिराचा शांत, शितल,
कनवाळू गाभारा कात्रजला गेला होता!गाभाऱ्यातील मूर्ती मंदिर सोडून कात्रजला गेली होती!घरोघरी आई रुपी सुंदर मूर्ती असतात!माझी आई अशीच आहे!पवित्र गाभाऱ्यातील सुंदर मूर्ती आहे!🌹

महाली चपाती लाटते
झोपडीत भाकर रांधतें
आई वासरूस चाटते
मायेने घरं ती थाटते..🌷

कधी आभाळ फाटते
 ....कधी जंगल पेटते 
........तेथे आई भेटते
   मज आभाळ वाटते!🌷

अशी माझी आई आहे!ती कात्रजला गेली आहे!!!
*************************
🌷🌹🌷🌹🌷🌹🌷
*************************
...नानाभाऊ माळी
हडपसर,पुणे-४११०२८
मो.नं-९९२३०७६५००
        ७५८८२२९५४६
दिनांक-१३एप्रिल २०२३

सांग कोठे शे माडी तू सांग माले,दुख देनार नही मी तुना जीवले...

सांग कोठे शे माडी तू सांग माले,
दुख देनार नही मी तुना जीवले...


जवय बठेल व्हती चांगली घडी,
काय देवबानी अशी बनाडी,
काबर लई आम्हनी जलम देती माडी,
माय कायजीच तुले, दख येता व्हस व्हई ते पटकनी..
तुना बिगर सुनं सुनं लागस शे जरी आबादानी..

सांगा काय करू मी उपाय,
ज्याथुन परत भेटी मनी माय 


आई खरंच परत ये..
तुनाबिगर पोरका तुना लेकरे

आख्खं शे आम्हनाकडे फक्त तू नही आई..
जपतस तुना लेकरे तुनी देयेल मायममतानी पुण्याई

शब्दधनी मा. नानाभाऊ दादासाहेब ...
काय भारी मायममतानी श्रीमंती दि धाडी,
हरेकले आख्खास्थून प्रिय आई, माँ, माय मदर माडी... 🙏🏻🙏🏻🙏🏻

काम्रेड शरद पाटील यास्ले लाल सलाम लाल सलाम अहिराणी व्यक्ती लेख विशेष

खान्देश रत्न
  कामरेड शरद पाटील
    खान्देश म्हंजे खानम्सा वसेल देस. सातपुडा, सह्याद्रीन्या डोंगर रांगा, अजिंठाना डोंगर यास्ना मजारला खड्डाम्हा म्हंजे खानंम्हा खान्देश से. खानं म्हंजे खड्डा.हायी यक खान्देश नावनी व्युत्पत्ती से. तापी,गिरणा,पांझरा, बोरी आनि तिसन्या उपनद्यास्न मुबलक पानी राहे.रग्गड कमाया व्हयेत त्यामुये खान्देशम्हा सुबत्ता व्हती.
 खान्देशना इतिहास भी गवरवशाली से. हायी खान्देशनी खानंम्हा बराज नररत्ने जनमाले उनात.आज भी जगभरम्हा ज्यास्ना नावलौकिक व्हयेल से अस्या आसाम्या सेत. त्याम्हानज यक मोठ नावं म्हंजे " कामरेड शरद पाटील " त्यास्नी वयख करी ल्हीऊत.
   कामरेड शरद पाटील ह्या यक परख्यात प्राच्यविद्दापंडित, सत्यशोधक मार्क्सवादी इचारवंत. त्यास्ना जनम १७ सप्टेंबर १९२५ ले धुये तालुकाम्हाना कापडनाले सत्यशोधक कुटुबम्हा व्हयना. त्यास्ना वडिल तानाजी तुकाराम पाटील पह्यली पिढीम्हाना सत्यशोधक व्हतात.शरद पाटील यास्न प्राथमिक नी माध्यमिक शिक्सन धुयालेज व्हयन. सायम्हा अभ्यासू नी शिस्तवाला शिक्सक भेटामुये धाकलपनेज त्यास्ले सामाजिक बांधीलकी नी ध्येयवादनी प्रेरणा भेटनी. चित्रकलानी आवड बराबरज त्यास्ले अवांतर वाचननी गोडी लागनी. चित्रकलानी आवड आसामुये त्यास्नी यक साल बडोदाना कलाभवनम्हा पेंटिंग कोर्स कया. मंग सर जे.जे. स्कूल आँफ आर्टम्हा दाखल व्हयनात. तठे तिसरा वरिसले असताना राज्यभरना इद्दार्थी संपमुये त्यास्ले सिक्सन अपूर सोडन पड.
   धुयाले परत येवावर गव्हाणकर, अमर शेख,आण्णाभाऊ साठे ह्या शाहिरेस्ना सोबत - हावामुये १९४६ म्हा त्या कम्युनिस्ट पक्सना सभासद व्हयनात. त्यास्ले पह्यलेंग पक्सना मंबई हापेसम्हा स्टाफ आर्टिस्टन काम दिन्ह. सालभर नंतर धुयाले येवावर त्या गिरणी कामगार चयवयनं काम कराले लागनात. सरकारनी १९४८ म्हा सरकारनी जहाल कम्युनिष्टजवर कारवाईना बडगा उगारा तव्हय त्यास्ले खान्देशम्हाईन हद्दपार करेल व्हत. हद्दपारी संपानंतर त्या शेतकरी आघाडीम्हा काम कराले लागनात. त्यास्नी गोवामुक्ती आंदोलन तसज संयुक्त महाराष्ट्रनी चयवयम्हा भाग ल्हीना व्हता. 
  सन १९५६ ते ६० ह्या कायम्हा त्यास्नी उकाई धरनना इरोधम्हा चयवय उभारी. मातर त्यास्ले पक्सना पाठिंबा भेटना नही.आचार्य अत्रेस्नी त्यास्ले पाठींबा दिन्था. भारत चिन युद्धना येयखे कम्युनिस्ट भारत इरोधी सेत आसा आरोप व्हयना आनि कम्यनिष्टेस्नी धरपकड व्हयनी. तव्हय त्या औंरगाबाद नी नासिकनी जेलम्हा व्हतात.जेलम्हा त्यास्नी कार्ल मार्क्सना भांडवल / दास कँपिटल हाऊ ग्रंथ समजी ल्हीधा. भारतना समाज नी इतिहास हाऊ मार्क्सना तोकडा लिखान वरथाईन समजी ल्हेता येनार नही यान्ही खात्री पटावर त्यास्नी ह्या इषयवर सोता लिखान करान ठराव. संसोधन करासाठे बडोदाले गयात.तठे त्यास्नी १९६६ म्हा पंडित विद्दाभास्कर उपाध्याय यास्ना मार्गदर्शनखाल संस्कृत ना अभ्यास कया.
बडोदाथाईन परतावर त्यास्नी आदिवासी भागम्हा काम सुरु कय. पक्सनी जातिव्यवस्थाना इरोधम्हा लढा उभाराले नकार देवामुये पक्सम्हा वाद वाढनात. त्यामुये पक्षना राजिनामा देईसन आपला सहकारीज सोबत मार्क्सवाद, फुले, आंबेडकर वाद (माफुआं ) हायी इचारसरनीवर आधारित "सत्यशोधक कम्युनिस्ट पक्सनी" १९७८ म्हा स्थापना कयी. माफुआंना द्रुष्टीकोन येगयेगळा इषयेजवर मांडता येवाकरता त्यास्नी १९९२ म्हा सत्यशोधक मार्क्सवादी नावनं मासिक सुरु कय. त्यास्नी १९८२ ते १९९२ ह्या कायम्हा येगयेगया आंदोलने उभारी आदिवासीस्ना वन अतिक्रमणना लढा चालू ठेवा यासाठे त्यास्ले एसआरपीनी दडपशाहीले तोंड देन पडनं. 
  महाराष्ट्रनी साहित्य संस्कृतीनी चयवयम्हा कामरेड शरद पाटील यास्न योगदान महत्वान से. त्यास्नी इतिहास, संस्कृती, समाजकारण नी अर्थशास्त्र ह्या क्षेत्रम्हा लेखन कय. शेकडो लेख लिखात. न्यारा न्यारा इचारमंचेसवर जायी वादयी भासने दिधात. समाजम्हा वादये उठनात.
त्यासन प्रसिद्ध व्हयेल साहित्य दखा.
१ ) दासशूद्रांची गुलामगिरी खंड १ भाग १ व २
      जातिव्यवस्थाक सामंती सेवकत्व खंड २ ( १९९६ )
   जांत्यत भांडवलदारी लोकशाही क्रांती व तिची समाजवादी पूर्ती ( खंड ३ रा - २००३ )
प्रिमिटिव्ह कम्युनिझम मात्रुसत्ताक स्रीसत्ता आणि भारतीय समाजवाद ( खंड ४ था-२०१२ )
 २) बुद्ध, भिख्खू आंनद, विशाखा १९८३
३) भारतीय तत्वज्ञान व नास्तिक मत १९८४
४) रामायण- महाभारतातील वर्णसंघर्ष १९८६
५) अब्राह्मणी साहित्याचे सौंदर्यशास्त्र १९८८
६) पश्चिम भारतीय स्वायत्त आदिवासी राज्याची भूमिका१९८९
७) शिवाजीच्या हिंदवी स्वराज्याचे खरे शत्रू कोण- महंमदी की ब्राह्मणी १९९३
८) मार्क्सवाद -फुले - आंबेडकर वाद १९९३
९) स्री- शूद्रांचा राजा नाटक १९९८
१०) नामांतर औंरगाबाद व पुण्याचे २०११ 
       शरद पाटील यास्ना लेखनम्हा यकज ये ले भारतीय तत्वज्ञान, प्राच्यविद्दा, यान्हा समावेश आसामुये त्यास्न लिखान दूर्बोध न समजनार से आसा आरोप व्हस.त्यास्ना ह्या प्रचंड काममुये त्यास्ले महाराष्ट्र इतिहास परिषदना बा. सी. बेंद्रे महान इतिहासकार पुरस्कार तसज रा. ना. चव्हाण प्रतिष्टानना महर्षी विठ्ठल राक्षजी शिंदे पुरस्कार भेटेल सेत.
   कामरेड शरद पाटील हयातभर समाजम्हानी इषमता, शोषणना इरोधम्हा लढनात. आखेरले वयना ८९ वरिसले १२ एप्रिल २०१४ शनिवार रातले साडेदहा वाजता निधन पावनात. काही दिवसपासीन त्या ब्रेनहँमरेज मुये आजारी व्हतात. त्यास्ना मांघे बायको नजुबाई गावित, दोन पोरे यक पोरगी आसा परिवार से. त्यासना शेवटला दर्सनले चाहतास्नी रिघ लागेल व्हती. सजाडेल टँक्टरवर त्यास्ना देह ठेयेल व्हता. अंत्ययात्राम्हा सत्यशोधक इद्दार्थी संघटनानी क्रांतिकारक गिते म्हणात.
" काम्रेड शरद पाटीलको लाल सलाम लाल सलाम "
अस्या घोषनाजमुये परिसर दुमदुमना व्हता. त्यास्नावर अब्राह्मणी पद्धतखाल अंत्यसंस्कार झायात. त्यास्ले बायको नजुबाई गावित तसज प्रा. नचिकेत नी सरमद ह्या दोनी पोरेस्नी अग्निडाग दिन्हा. जमेल लोकेस्नी आसूस्नी श्रद्धांजली दिधी.
   काम्रेड शरद पाटील यास्ले लाल सलाम लाल सलाम.

त्रिकाल सत्य आणि कधी कालबाह्य न ठरणारा बाबासाहेबांचा विचार

🎓📚🎓📚🎓📚🎓📚
त्रिकाल सत्य आणि कधी कालबाह्य
  न ठरणारा बाबासाहेबांचा विचार!
♾️♾️♾️♾️♾️♾️♾️♾️
             खरं तर हां लेख मी 14 एप्रिलसाठी लिहिला होता. पण 14 एप्रिलला सोशल मीडिया वर बाबासाहेब यांना अभिवादनं करणारे खूप संदेश असल्यामुळे हां लेख आता रात्री पाठवत आहे. 

शिका, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा

        तुमची बाजू सत्याची असेल आणि तुमच्या हातात कोणतीहीं साधन नसतील तर तुम्हाला तुमच्यावरील अन्याय निवांरण करण्यासाठी दिलेला महामंत्र आहे हां *शिका संघटित व्हा आणि संघर्ष करा!*
        तुम्ही दुबळे आहात अन्याय करणारा प्रबळ आहे, तुमची बाजू खरी आहे, तर तुम्हाला न्यायासाठी त्याच्याशी संघर्ष करावाच लागेल. पण आलं मनात आणि उठले सुटले केला संघर्ष असं चालणार नाही. तस केलं तर ज्याच्याशी संघर्ष करायचा तों प्रबळ असेल त्यामुळे तों तुम्हाला संपवून टाकेल. म्हणून मग तुम्हाला समविचारी लोकांचे संघटन उभ करावं लागेल. पण अशिक्षित अनाडी लोकांचं संघटन करून चालणार नाही. अशी माणसं एकत्र केली तर ते संघटन होणार नाही, ती टोळी होईल. हीं अशिक्षितांची टोळी, स्वतःवरी अन्याय दूर करण्या पेक्षा इतरांवर अन्याय करत सुटतील. संख्या बळाच्या आडदांड पणाच्या जोरावर ते लुटालूट करतील. म्हणून हीं सर्व मंडळी सुशिक्षित असावी. त्यासाठी सर्वात आधी आपण शिक्षण घेतलं पाहिजे. इतरांना सुशिक्षित केलं पाहिजे. मग या सुशिक्षित लोकांचे संघटन करावं, अशा सुशिक्षिततांच्या संघटनेच्या माध्यमातून संघर्ष केला पाहिजे. तुम्ही नक्की जिंकाल. विजयी व्हाल. म्हणून *शिका, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा* हा रामबाण उपाय आहे.

*महात्मा गांधी म्हणतात खेड्याकडे चला, डॉ बाबासाहेब आंबेडकर म्हणतात शहरांकडे चला!*

 कोण चूक, कोण बरोबर?
माझ्या मते दोघे बरोबर.
         म गांधीच्या काळातील देश हां कृषी प्रधान भारत होता. भारताची सर्व अर्थ व्यवस्था शेतीवर अवलंबून होती. शेती हीं खेड्यातील लोक करत होते. कृषी प्रधान भारताची अर्थ व्यवस्था 80% शेतीवर अवलंबून असल्यामुळे खेड्याकडे चला हां गांधीजींचा सल्ला योग्य होता. पण त्या खेड्यात दलितांची स्थानं काय होत, याच भान कदाचित गांधीना नसावं किंवा त्याबाबत गांधीजीनी तसा विचार केला नसावा.
         पण बाबासाहेबांच तस नव्हत त्यांना प्रत्येक भारतीया सोबत दलित पीडिताची जास्त काळजी होती. ज्यांनी हजारो वर्ष केवळ अन्याय सहन केला होता त्या लोकांचा बाबासाहेब प्राध्यान्यानें विचार करत होते.
          त्यां दलितांचं खेड्यातील जगण अत्यंत वाईट होतं. गावातील सवर्ण समाज म्हणजे जे अस्पृश्य नाहीत. त्यांच्या पुढे दलितांच्या पिढ्यानं पिढ्या दबून होत्या अशा गावात वर मान करून बोलणं सोडा बघणंहीं शक्य नव्हते. तों बरोबरीच्या नात्यांने गावकऱ्याला राम राम किंवा नमस्कार सुद्धा घालू शकत नव्हता. जोहार मायबाप म्हणत होता. पाणी वरून टाकल जायचं. कोणाला स्पर्श झाला तर विटाळ व्हायचा. आणि मुख्य म्हणजे त्याच्याकडे स्वतःच असं उत्पन्नाच कोणतही साधन नव्हतं. मोल मजुरी करायची तर त्याला योग्य मोबदला नाही. अशा लोकांनी खेड्यात गुलामा सारखं का रहायचं? उलट शहरगावांत कोणताही पाटील जमीदार, वतनदार दबाव टाकू शकेल अशी परिस्थिती नसते. झोपडपट्टीत एखाद्या छोट्याशा झोपड्यात संसार थाटावा लागेलं पण गावात तरी कुठे एवढ्या माड्या हवेल्या होत्या या लोकांच्या? तिथही झोपडीच या झोपडीतून त्या झोपडी हाच फरक. शिवाय रोजगाराला कमतरता नाही. गुलामीच ओझं नाही. शहरात मुक्त आयुष्य जगता येत म्हणून बाबासाहेब म्हणत होते शहरा कडे चला तेही बरोबर होते.
        त्याकाळातील परिस्थितीचं अशी होती की, महात्मा गांधीजीं जे म्हणत होते ते खेड्याकडे चला हेही बरोबर आहे आणि डॉ बाबासाहेब आंबेडकर म्हणत होते शहरांकडे चला. दोघेही आपापल्या जागी बरोबर होते.
       पण आता परिस्थिती बदलली आहे. सर्वांचा शहरांकडे जाण्याचा ओढा वाढला आहे. कारण शहरात सर्व प्रकारच्या सुविधा एका जागी उपलब्ध आहेत. शाळा, महाविद्यालये, दवाखानें, स्वछ रस्ते, रोजगार, मनोरंजनाची साधान, वीज, पाणी, गॅस बाजार सर्व सुविधा जागेवर मिळतात. त्यामुळे सर्वत्र शहरी करण वाढत आहे आणि खेडी ओस पडत आहेत. काही लोक शेतीच्या निमित्ताने खेड्यात रहात असले तरी त्यांची शहरातहीं घर आहेत. त्यात सर्व परिवार राहातो आणि कधी तरी हवा पालट करायला वीक एन्ड घालवायला खेड्यातील घरी येतो. इथे बाबासाहेब यांची दूरदृष्टी जिंकली अस वाटत. पुढच्या भागात बघू या गांधी-नेहरू विरुद्ध कोण जिंकलं कोण हरलं!
🎓📚🙏🏻📚🎓 बापू हटकर 
🎓📚🎓📚🎓📚🎓📚

मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे नानाभाऊ माळी

मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे
🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷
************************
...नानाभाऊ माळी 

मी कोण होतो? काय होतो? मी कुणासाठी झिजलो?आयुष्यभर लढलो!समर्पित भावनेने लढलो!नेटाने लढलो!गावाबाहेर,
वेशीबाहेर कुत्र्यासारखे जीवन जगणाऱ्या माझ्या अस्पृश्य बांधवांसाठी लढलो!दीन-दु:खी अतिशूद्र भावंडांसाठी शेवटच्या क्षणापर्यंत लढलो!..लढतं झुंजलो!झिजलो कधी माघार घेतली नाही!
माझा मार्ग सत्याचा होता!माझा मार्ग न्यायाचा होता!माझा मार्ग अज्ञानी बांधवांना ज्ञानी करण्याचा होता!स्त्री मनात ज्ञानप्रकाश दाखविण्याचं भाग्य मिळालं!अतिशद्रांच्या दारात उभे राहून ज्ञानसूर्य दाखविण्याचं महाभाग्य लाभलं!जातीभेदाच्या पायावर उभा असलेला वर्ग शिक्षणापासून वंचित होता!त्यांनां ज्ञानी करण्याचं भाग्य निर्मिकाणे मला दिलें होते!अथकपणे कष्ट, झुंज, हक्काची लढाई लढत राहिलो!

...मी ज्योतीराव गोविंदराव फुले बोलतो आहे!मी महात्मा फुले बोलतो आहे!मी पुण्यातल्या गंज पेठेतील ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!मी कर्मठांच्या पुणे शहरातील फुले बोलतो आहे!सर्व काही सहन करूनही जिद्दीने,ताट मानेनें उभा असलेला मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!...वर्षे कशी भरा भरा मागे निघून गेलीत!!इतिहासाची अनेक महत्वपूर्ण पाने उलटूनी गेलेतं!काही पाने जीर्ण झालीत!शिर्ण झालीत!१७५वर्षं झाली आहेत!इतिहास त्याचं जीर्ण पानातून जीवंत आहे!अजून शोषण जीवंत आहे!शोषणाची पद्धत त्या ठेकेदारांनी बदलली आहे!लढा सुरूच आहे!जातीयवाद अजूनही जीवंत आहे!स्वार्थ अजूनही धर्माच्या आड जीवंत आहे!तुमच्या शक्तीतून माझा लढा सुरूचं आहे!मी महात्मा फुले बोलतो आहे!

जन्माला येणारा प्रत्येक व्यक्ती माणूस म्हणून जगावा!जन्माला येणारा प्रत्येक व्यक्ती न्याय हक्काने जगावा!शोषण विरहित जगावा!जगा अन जगू द्या सारखं जगावं!जातीच्या भक्कम भिंती फोडून,तोडून माणूस म्हणून जगावा!उच-निचता समाजाला लागलेली किड आहे,ती गाडून जगावा!वर्णभेदानें फोफावलेंली किड आहे, ती गाडून जगावा!प्राचीन काळापासून समस्त समाजास पोखरत राहिलेंली वाळवी आहे, ती नष्ट करून जगावा!किडेचा नायनाट व्हावा म्हणून माझा लढा होता!लढा आहे!..मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

आज ११एप्रिल!माझा जन्मदिवस आहे!आपण माझा जन्मदिवस साजरा करीत आहात!जन्मापासूनचं शेती आणि फुलांची आवड होती!वडिलांचा व्यवसाय होता!वडिलांनी मला शाळेत पाठवलं होतं!मी शाळेत गेलो!काही वर्ग शिकलो!"शूद्रानां शिकण्याचा अधिकार नाही!पाप लागतं"..असं माझ्या वडिलांनां धर्माच्या ठेकेदारांनी सांगितले!शिक्षणाचा उजेड खालच्या स्तरापर्यंत पर्यंत पोहचू दिला नाही!शिक्षणाची दरवाजे बंदिस्त होती!यामुळे मी ही उच्च शिक्षणापासून वंचित राहिलो!उच-नीच,जातीयवादी,भेदाभेदनें मन व्याकुळ झालं होतं!संपूर्ण मानव समाजास यां धर्म ठेकेदारांनी वेठीस ठेवले होते!शिक्षणापासून वंचित ठेवले होते!माझ्यातील शिक्षणाची धग शमली नव्हती!राखेंखालीलं विस्तवागतं धग होती!..सर्वप्रथम माझ्या पत्नीला,सावित्रीबाईंना शिकविले!ज्ञानदानाचा प्रकाश घरात प्रकाशित झाला!त्याचा उजेड समस्त महिलांना पोहचविण्याचे कार्य मी आणि सावित्रीबाईंच्या अथक परिश्रमाने केलें!नवनवीन शाळा उघडून ज्ञानप्रकाश स्त्री मनात पोहचवीला!समस्यां अनेक होत्या!जाणूनबुजून खोडा घातला जात होता!अडथळे येत होती!तोंड देत,मार्ग काढीत ध्येयांकडे वाटचाल सुरूच होती!माझ्या भावा बहिणींनो मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

आपण माझी जयंती साजरी करीत आहात!जन्मोत्सव साजरा करीत आहात!गावोगावी मिरवणूक काढून माझ्या कार्यास उजाळा देत आहात!सत्यशोधकी विचार,सत्यधर्माच प्रसार आपण केलात!आम्ही त्या काळी खऱ्या धर्माची,माणसातील माणुसकीची ओळख करून दिली! ती ज्योत माझ्या सर्व बांधवांनी तेवत ठेवली होती!स्त्री शिक्षणाच्या पेटवलेल्या ज्योतीतून अथकपणे शुद्रादि शुद्रांसाठीचा ज्ञानप्रकाश पोहचत होता"अंधश्रद्धे विरुद्ध लढत होतो!समाजावर धर्ममार्तंडांचां प्रचंड पगडा होता!अस्पृश्य वेशी बाहेर होते!हीन जीवन जगत होते!माणूस मुक्तीचा लढा सुरूचं होता!आज त्या कार्यास १७५ वर्षे झाली आहेत!लढा सुरूच आहे!आज आपण लोकशाहीतं जगत आहात!नवे वारे वहात आहेत!नव्या वाऱ्यातही जातीभेदाच प्रदूषण हळूहळू विष बनून फैलावत आहे!... मला अतीव दुःख होत आहे!जातीभेदाच्या भिंती अजूनही तशाच उभ्या आहेत!जातीच्या नावावर राजकारण होतं आहे!धर्माच्या नावाने राजकारण होत आहे!आधुनिक जगात वावरत असूनही जातीभेदाच्या भिंती ढसाळल्या नाहीत अजून!... मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!

धर्माच्या आडून स्वार्थ साधला जात आहे!शिक्षणाने उच्च शिक्षित होऊन ही जात आडवी येत आहे!अजूनही जातीच्या भक्कम जोखंडातून समाज मोकळा झालेला नाही!माझा त्यावेळेसही मानसिक छळ झाला होता!त्रास दिला गेला होता!मी धाडसाने सामोरा जात राहिलो!आज ही तेचं घडतं आहे!जातीभेदाची दरी वाढते आहे!जातीनिर्मूलन झालेचं नाही पण जातीयवादी शक्ती उघड उघड आव्हान देत आहेत!स्त्री-पुरुष समानता अजूनही आलेली नाही!फक्त कागदावर आलेली आहे!तोच कागद वादळात अधांतरी उडत आहे!जातीयवाद अन वर्गवादाचा अजगर ठेकेदारांकडून पोसला जात आहे!.....मी महात्मा फुले बोलतो आहे!🌹

माझं स्वप्न होतं!माझी मागणी होती!माणसाला माणूस बनवायचं होतं!जातीविरहित समाज नजरेसमोर होता!स्वातंत्र्य,बंधुता, समानता, समता,समरसतेवर आधारित समाज रचना असावी असं माझं स्वप्न होत!न्याय हक्कासाठी माझा लढा होता!माणूस कुणाचा गुलाम नाहीये!माणूस जन्माने शूद्र, अतिशूद्र असला म्हणजे श्रेष्ठ नाही का?शिक्षणाने तो सर्व श्रेष्ठ ठरतो!माझा लढा शेतकऱ्यांच्या दरिद्री, दैन्यवस्थेसाठी होता!माझा लढा सत्य शोधनाचा होता!माझा लढा शिक्षणासापासून वंचित असलेल्या स्रि्यांसाठी होता!माझा लढा परित्यक्तां महिलांच्या भवितव्यासाठी होता!शूद्रादिशूद्रांच्या उन्नतीसाठी होता!माझा लढा वर्णभेद,जातीभेद उच्च-कनिष्ठ भेदभाव अन अन्याया विरुद्ध होता!माझा लढा दीन-दुबळ्यांच्या उद्धारासाठी होता!माझा लढा धर्ममार्तंडांच्या अन्यायी कृती विरोधात होता!मी लढत होतो!भांडत होतो!अजूनही लढा संपलेला नाहीये!माझा शिष्य डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकरांनी अतिशूद्रांच्या दास्यमुक्तीसाठीचा लढा चालूचं ठेवला होता!समानतेचा हक्क, शिक्षणाच्या हक्कासाठी संघर्ष करण्याची हाक दिली होती!... मी 
मी संघर्ष केला होता!सावित्रीबाईची साथ होती!सर्वजन साथीला होते!सर्व पद दलितांची साथ होती!आजही माझं स्वप्न अधुरे आहे!अपूर्ण आहे!मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌷

पदोपदी माझा अपमान होत राहिला! उच्चवर्निंयांच्या मिरवणुकीतून बाहेर काढण्यात आलें!माझ्यावर मारेकरू धाडले होते!सावित्रीबाईवरं सतत शेण,चिखल फेक होत राहिली!अन्याय सहन करीत स्त्री शिक्षणकार्य नेटाने सुरूच होतं!अतिशूद्र, सोषितांच्या हक्कासाठी माझा लढा होता!माझ्या घरचा हौद खुला केला होता!त्यांची तहान भागली होती!!माझ्या हृदयातली तहान भागली होती!मी शूद्र होतो!तें अतिशूद्र होते!दोघेही शोषित होतो!दोन्ही एकाचं पातळीवर होतो!माझं काय चुकलं होतं?? मी समस्त शोषित वर्गासाठी लढा उभारला होता!मूठभर स्वार्थ, ज्ञानी समजणाऱ्यांनी माझा कोंडमारा केला होता!माझं जगणं समर्पित होतं!हा माझा गुन्हा होता? प्राचीन जुनाट,खुळंचट परंपरेच्या अभेद्य भिंतीनां सुरुंग लावला होता!एक एक करीत त्या भक्कम भिंती ढासळू लागल्या होत्या!भगदाड पडायला लागले होते!सत्यशोधक समाजाचा सत्य दाखवणारा हा उजेड होता!मी महात्मा फुले बोलतो आहे!🌹

अंधश्रद्धेतं लिप्त ढोंगी धर्म ठेकेदार देवतांची भीती दाखवून लुटमार करत होते!त्यांना सामोरे जात सत्याचा लढा सतत सुरूच होता!माझा लढा खुळचट कर्मकांडाविरुद्ध होता!धर्मविरुद्ध नव्हता!माझा लढा वर्ण आणि वर्गवादाविरुद्ध होता!आम्ही घाबरलो नाही,डागमगलो नाही!सामाजिक न्यायाचा लढा अखंड सुरूच होता!शिक्षणाने माणूस ज्ञानी होतो!ज्ञाननिर्मितीचं केंद्र आमच्याचं घरात होतं!शिक्षण घराघरात पोहचवंत होतो!स्त्री-पुरुष शिकत होते!शुद्रादि अतिशूद्र शिकत होते! ज्ञानकण वेचित ज्ञान प्रकाशात न्हावून निघतं होते!माझा लढा अज्ञानी,दीन-दुबळयांच्या उद्धारासाठी होता!मानसिक जोखंडा पासून मुक्तीसाठी होता!सत्याचा लढा अखंड चालूच ठेवला होता!नंतर ही न्याय हक्कासाठी लढा सुरूचं आहे! शोषित सामाजिक समानतेपर्यंत पोहचत नाहीत तोवर हा लढा सुरूचं राहणार आहे!..मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

माझा लढा मानव उद्धारासाठी होता!धार्मिक अवडंबर विरोधात होता!गावाच्या वेशीबाहेरील शोषितांसाठीचं होता!अस्पृशांसाठीच होता!स्त्री शिक्षणासाठीचं होता!पोटासाठी लाचार असणाऱ्या शुद्रादी अतिशद्रांसाठी,पोटग्रस्तांसाठी होता!कुत्र्यापेक्षाही हिन जगणं ज्यांच्या वाट्याला आलं त्यांच्या हक्कांसाठी होता!हा वर्ग संघर्ष होता!हा वर्ण संघर्ष होता!धर्माच्यां निश्चित अर्थासाठी होता!माणूस पशु नाही!माणूस गुलामही नाही!माणसाला बुद्धी आहे!वाचा आहे!तो गुलाम कसा होऊ शकतो?माणूस जन्माने श्रेष्ठ नाही!माणूस कर्माने श्रेष्ठ आहे!माझा लढा अन्यायी रूढी विरोधात होता!तो विरोध तुमच्या रूपातून अजूनही जीवंत आहे!समान न्यायासाठीचा हा लढा अजूनही जीवंत आहे!आपण जातीभेदाच्या भिंतीनां धडका देत रहा!माणसाच्या मानसिक वेठीबिगारी अन गुलामी पासून मुक्ती मिळेल तेव्हांचं खरं स्वातंत्र्य नजरेस दिसेल!माझा लढा हा तुमच्यातून उभा आहे!मी तुमच्यात उभा आहे!तुम्ही लढत रहा!.. मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

सत्याचा आग्रह धरून चालतांना "सत्यशोधक समाजाची" स्थापना केली!शोषित वर्गाला न्याय मिळावा म्हणून २४सप्टेंबर १८७३साली पुणे नगरपालिकेचा सदस्य झालो होतो!सार्वजनिक सत्यधर्म पुजाविधी पुस्तक असं अशा अनेक आधुनिक मूल्यांचां प्रारंभ केला होता!आधुनिक क्रांतिची मशाल घेऊन पुढे निघालो आहोत!माझा लढा मानवतावादी दृष्टिकोनासाठी होता! माझा कार्यगौरव म्हणून "महात्मा" पदवीनें सार्वजनिक ठिकाणी गौरविण्यात आल होत!रात्रंदिवस फक्त आणि फक्त शोषितांच्या जगण्यासाठीचा लढा उभारला होता!बालहत्या प्रतिबंधक गृह सुरुवात केली होती!अनेक रात्रशाळा सुरु केल्या होत्या!"ब्राम्हनांचे कसब" पुस्तकातून माझा वैज्ञानिक दृष्टिकोन स्पष्ट केला होता!माझा लढा आर्थिक उन्नतीसाठी होता!माझा लढा सामाजिक न्यायासाठी होता!स्रिशिक्षणासाठी हंटर कमिशन समोर निवेदन देण्याचा आग्रह होता!"तृतीयरत्न" हे नाटक, "इशारा","अस्पृशांची कैफियत" ग्रंथातून मांडली होती!माझा लढा थांबलेला नाहीये!पुढे असाच समाजाच्या उन्नतीसाठी चालू राहील!तुमच्या कृतीतून चालू राहील!माझा लढा थांबलेला नाहीये अजून!सामाजिक क्रांतीची मशाल घेऊन लढा सुरूचं राहणार आहे!"🌹

जन्माने उच्च अन श्रेष्ठ समजणारे मूठभर ठेकेदार विशाल सागरासं ओंजळीत घेऊ शकत नाहीत!खुळचट धर्म कल्पनांनी जन्माने श्रेष्ठत्व लादू शकत नाहीत!आपण परिपूर्ण ज्ञान समृद्धीने समानतेचा पाया रचत आहात!त्यातूनचं शास्वत सत्यधर्माचा जन्म होतं राहील!उचनीच भेदभाव विरहित माणसाचा जन्म होतं राहील!सत्यासाठी माझा लढा होता!माझा लढा जोखंडापासून मुक्तीचा होता!संपूर्ण परिवर्तनाचा होता!माझा लढा कष्टाळू शेतकऱ्यांसाठी होता!माझी लेखणी न्यायासाठी आक्रमक झाली होती!मी लिहीत होतो!मी तसाचं कृती करीत होतो!मी ताठपणे उभा होतो!माझ्या विरुद्ध अनेक होते!मी विरोधाला जुमानित नव्हतो!माझा लढा स्त्री दास्य मुक्तीसाठी होता!अजूनही त्याच सत्याची वाट पाहत मी उभा आहे!अनेक पुतळ्यातून आपणास उमेदीचा संदेश देत उभा आहे!माझा पुतळा अंधारातून उजेड दाखवत उभा आहे!सामाजिक क्रांतीची मशाल होऊन अनेक ठिकाणी, अनेक शहरात,खेड्यात उभा आहे!तेथे पूर्ण सत्याचा उजेड असेल!वाट पाहत आहे!मी महात्मा ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

सत्य दर्शनासाठी "शेतकऱ्याचा आसूड" लिहावा लागला!अमेरिकेतील शोषित निग्रो बांधवांच्या छळानें "गुलामगिरी"लिहावं लागलं! हा ग्रंथ निग्रो बांधवाना अर्पित केला होता!महाराष्ट्र शूर,धाडसी,लढाऊंचा देश आहे!छत्रपती शिवाजी राजांवर माझी नितांत श्रद्धा होती!रायगडा वरील समाधी शोधली अन पोवाडा लिहून शौर्याची गाथा माझ्या हृदयातून गात राहिलो!... मी महात्मा फुले बोलतो आहे!🌹

************************
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
************************
... नानाभाऊ माळी
हडपसर,पुणे-४११०२८
मो.नं-९९२३०७६५००
दिनांक-११एप्रिल २०२३

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर जयंती निमित्त...बाबासाहेब,तुमच्या आयुष्याचा हिशोब मला लागत नाही.... (हेरंबकुलकर्णी)

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर जयंती निमित्त...

बाबासाहेब,तुमच्या आयुष्याचा हिशोब मला लागत नाही.... (हेरंबकुलकर्णी)

उणेपूरे मिळालेले ६५ वर्षांचे आयुष्य
त्यात ३० वर्षे शिक्षणात 
आणि १९४६ नंतरचा काळ,
दिल्लीत व्यस्त राहीलेला...

अवघी २५ वर्षे मिळाली बाबासाहेबाना 
चळवळ आणि लेखनाला...
त्यात तब्येतीची अजिबात साथ नाही. 
इतक्या थोड्या काळात हा माणूस 
 नियतकालिके चालवतो, 
२३ ग्रंथ लिहितो,
शेकडो लेख लिहून 
भाषणे करत राहतो...

मनुस्मृती दहन, 
चवदार तळे,
काळाराम मंदिर आंदोलन,
 शिक्षणसंस्था स्थापना, 
राजकीय पक्ष स्थापन करून निवडणुका, 
गोलमेज परिषद
 आणि हजारो मैलांचा प्रवास...
वाचन लेखनावरची पकड सुटू न देता...

हे सारे सारे तुम्ही ,कसे जमवले असेल ,बाबासाहेब ?
याचा हिशोब मला लागत नाही...

आजच्या नेत्यांसारखे विमान,हेलिकॉप्टर हाताशी नाही
मिडिया,इलेक्ट्रॉनिक मिडियामधून पोहोचणे नाही,
अनुयायांना संदेश द्यायला Whatsapp नाही 
की बोलायला फोन नाही...

खडबडीत रस्ते आणि रेल्वेतून
  गावकुसाबाहेरच्या
 त्या नॉट रिचेबल वस्त्यावस्त्यावर  
कसे वेगाने पोहोचले असतील बाबासाहेब ?

कसे पोहोचत असतील त्यांचे संदेश आंदोलनाचे,
 खेडी सोडण्याचे 
आणि पोरांना शिकवण्याचे...
पुन्हा ज्यांच्याशी संवाद करायचा,
 ती सारी माणसे 
 टेक्नोसॅव्ही नसणारी...
फाटकी,निरक्षर,अन्यायाने पिचलेली, भेदरलेली...

त्यांना समजेल अशा भाषेत हा पदवी घेतलेला कायदेपंडित कोणत्या 
सुगम भाषेत बोलला असेल...? 
की
 ज्या शब्दांनी गावच्या पाटलासमोर नजर वर न करणारी माणसे 
थेट व्यवस्थेची गचांडी पकडू शकली.....

न बघितलेल्या या माणसावर कशी श्रद्धा निर्माण झाली असेल ?
त्या खेड्यापाड्यातील माणसांची....?

नुसत्या टाइम मॅनेजमेंट साठी तुमचा अभ्यास करायला हवा बाबासाहेब,
आणि माणसांपर्यंत पोहोण्यासाठी वापरलेल्या तुमच्या पद्धती समजून घ्यायला
 हव्यात 
कारण आज सगळी साधने हाताशी असूनही 
आम्ही गावकुसाबाहेरच्या माणसांपासून अनरिचेबल आहोत...
कोसो दूर....

 हेरंब कुलकर्णी
__________________________

( हेरंबकुलकर्णी यांच्या ' *अस्वस्थ क्षणांच्या नोंदी'* या कवितासंग्रहातली ही कविता. कवितासंग्रहासाठी 
संपर्क -9921288521)

स्त्री स्वातंत्र्याच्या बाबतीत डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांची भूमिका...



स्त्री स्वातंत्र्याच्या बाबतीत डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांची भूमिका...

      प्राचीन भारतात मातृसत्ताक समाज व्यवस्था प्रचलित होती.या मातृसत्ताक समाज व्यवस्थेमध्ये गणप्रमुख म्हणून स्त्रियांना गणधनाचा समान वाटप करण्याचा अधिकार होता.धर्म आणि तत्वज्ञान यावरील चर्चेमध्ये सहभागी होण्याचे सर्व अधिकार स्त्रियांना होते.शिक्षण आणि ज्ञान या क्षेत्रात स्त्रिया उच्च स्थानी होत्या.परंतु प्रतिक्रांतीनंतर स्त्रियांची जी अवनती झाली याचं वर्णन डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर त्यांच्या 'प्राचीन भारतातील क्रांती आणि प्रतिक्रांती'या पुस्तकात करतात.मातृसत्ताक समाज व्यवस्था हळूहळू नष्ट करण्यात येऊन पुरुषसत्ताक व्यवस्थेचं बळकटीकरण करण्यात आलं.शासन आणि प्रशासन चालविणाऱ्या स्त्रियांवर अनेक प्रकारची बंधने घालण्यात आली.'न स्त्री स्वातंत्र्य अर्हति'या धर्मशास्त्राच्या नियमानुसार स्त्रीकडे फक्त उपभोगाची वस्तू म्हणूनच पाहिले जाऊ लागलं.सर्व प्रकारच्या मानवी हक्क आणि अधिकारांपासून स्त्रीला वंचित करण्यात आलं. पशुपेक्षाही अत्यंत हीन नशा प्रकारची वागणूक स्त्रियांना देण्यात येऊ लागली.संपूर्ण अस्पृश्य समाज हा उच्चवर्णीयांचा गुलाम झाला होता. स्त्रिया तर दुहेरी गुलाम होत्या एक धार्मिक व्यवस्थेच्या आणि दुसऱ्या पुरुष व्यवस्थेच्या.अशा या अन्याय- अत्याचाराच्या अंध:कारात खितपत पडलेल्या,गुलामीचं जीवन जगत असलेल्या,सामाजिक विषमतेनं ग्रासलेल्या समाज व्यवस्थेच्या विरोधात संत नामदेव,संत कबीर, संत रविदास,संत तुकाराम,संत गाडगे महाराज यांनी संघर्ष केला आणि आपल्या वैचारिक प्रबोधनानं आणि प्रत्यक्ष कृतीतून त्यांनी समाजामध्ये समतावादी आणि मानवतावादी विचारांची पेरणी केली. संतांनी केलेल्या वैचारिक प्रबोधनामुळेच त्यानंतरच्या काळात राजमाता जिजाऊ,छत्रपती शिवराय, राष्ट्रपिता फुले, क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले,राजश्री शाहूजी महाराज, महाराज सयाजीराव गायकवाड आणि डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांनी भारतातील विषमतावादी समाजव्यवस्थेविरुद्ध संघर्षाची भूमिका घेऊन समाजामध्ये जागृती निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला.
          समतावादी आणि मानवतावादी संत आणि थोर महापुरुषांच्या विचारांच्या पायावर स्वातंत्र्य,समता,बंधुता आणि न्याय ही तत्वे राज्यघटनेत समाविष्ट करून कायद्याची भव्य इमारत उभी करून डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी आपल्या देशाला संविधान बहाल केलं.समाज व्यवस्थेत स्त्री आणि पुरुष दोघंही समान आहेत, समाजाचा सर्वांगीण विकास घडवून आणावयाचा असेल तर पुरुषांप्रमाणं स्त्रियांचाही विकास होणं आवश्यक आहे.यासाठी डॉ.बाबासाहेबांनी आंबेडकरांनी संविधानाच्या माध्यमातून स्त्रियांच्या सामाजिक, आर्थिक,शैक्षणिक आणि राजकीय क्षेत्रात समानता निर्माण होण्यासाठी आवश्यक त्या कलमांचा समावेश केला.२६जानेवारी१९५० ला ज्या दिवशी भारतीय राज्यघटना लागू झाली त्याच दिवशी खऱ्या अर्थानं बहुजन समाज हा आर्थिक, सामाजिक,आणि धार्मिक गुलामगिरीतून मुक्त झाली.स्त्री ही केवळ उपभोगाचीच वस्तू आहे असे मानणाऱ्या मनुस्मृतीचं दहन करून डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी आधुनिक भारतात स्त्री स्वातंत्र्याची एक मोठी चळवळ उभी केली. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर असं म्हणतात की,कोणत्याही चळवळीचं यशापयश हे त्या चळवळीमध्ये स्त्रियांचा सहभाग किती प्रमाणावर आहे यावर अवलंबून असतं.म्हणून त्यांनी आपल्या सामाजिक चळवळीमध्ये स्त्रियांना महत्त्वपूर्ण स्थान दिलेलं दिसून येतं. स्त्रियांसंबंधीचा पारंपारिक दृष्टिकोन नष्ट व्हावा आणि त्यांना समान संधी, समान दर्जा मिळावा यासाठी त्यांनी सतत आपले विचार स्पष्टपणे मांडलेले दिसून येतात.२६डिसेंबर१९२७ रोजी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर स्त्रियांना उद्देशून असं म्हणतात की,अस्पृश्यता निवारण्याचा प्रश्न पुरुषांचा नसून तुम्हा स्त्रियांचाच आहे.म्हणून अस्पृश्य अशी ओळख पटविणाऱ्या ज्या जुन्या व गलिच्छ चालीरीती आहेत त्या सोडून देण्याचं आवाहन डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर याप्रसंगी करतात. सन्मानानं जगण्यासाठी चांगले कपडे, चांदीचे व कथलाचे भाराभर दागिने घालण्यापेक्षा एकच सोन्याचा दागिना घाला, अन्यथा घालू नका. 'खाण तशी माती' ही गोष्ट ध्यानात ठेवून आपली पिढी जर तुम्हास सुधारावयाची असेल तर तुम्ही मुलींना शिक्षण दिल्याशिवाय राहू नका.तसेच मुलींना महत्त्वाकांक्षी बनवा असेही ते स्पष्टपणे सांगतात. 
          २८जुलै१९२८ रोजी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मुंबई विधान परिषदेत भाषण करताना कारखान्यातील महिला कामगारांना बाळंतपणाची भरपगारी रजा मिळाली पाहिजे अशी मागणी करतात.डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर असं म्हणतात की,जनहित हे शासनाचे प्रथम कर्तव्य असल्यानं शासनाने त्याबद्दलचा थोडा आर्थिक भार आपल्या खांद्यावर घेतला पाहिजे आणि पुरुषांपेक्षा स्त्रियांद्वारे त्यांच्या श्रमाचा जास्त फायदा उपटणाऱ्या कारखानदारांवर आर्थिक मोबदल्याची जबाबदारी टाकली पाहिजे.११नोव्हेंबर१९३२ रोजी स्वतंत्र मजूर पक्षातर्फे डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांच्या वतीनं मुंबई प्रांत विधिमंडळात संतती नियमना बाबतचं अशासकीय विधेयक मांडले गेले होतं.परंतु सनातनी सदस्यांच्या मताधिक्यामुळे ते फेटाळण्यात आलं. संतती नियमनाचा पुरस्कार करताना डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर असं म्हणतात की, "कोणत्याही कारणासाठी का होईना ज्यावेळी एखाद्या स्त्रीची मूल होऊ देण्याची इच्छा नसेल त्यावेळी तिला गर्भधारणा टाळता येण्याची मुभा असली पाहिजे आणि संतती जन्माला घालणं हे सर्वस्वी तिच्या इच्छेवर अवलंबून असलं पाहिजे." संतती नियमनाची साधनं स्त्रीच्या आरोग्याच्या दृष्टीने सुरक्षित असावीत असंही त्यांचं आग्रही मत होतं. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांचा स्त्रियांच्याप्रति असलेला सन्मान यातून प्रतीत होतो.
         'स्त्रियांच्या विकासाचा कार्यक्रम म्हणजे राष्ट्रीय विकासाचा कार्यक्रम'असं डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर म्हणत असत. स्त्रियांच्या प्रगतीच्या आड त्यांची लग्ने येतात हे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी अचूक हेरलं होतं.म्हणूनच मुलींची लग्न लवकर करून वैवाहिक जीवन त्यांच्यावर लादू नका असंही ते आवर्जून सांगत.स्त्री ही एक व्यक्ती आहे आणि व्यक्तीस्वातंत्र्य दिला असावयास हवं,हा विचार व्यक्त करताना ते परखडपणानं म्हणतात की, आपल्या आयुष्याचा जोडीदार निवडण्याबाबत मुलींना अधिकार असावा.तसेच लग्नानंतर पत्नी ही पुरुषाची समान अधिकारी असणारी गृहिणी असली पाहिजे;ती मैत्रिणीप्रमाणं असावी,नवऱ्याची गुलाम असता कामा नये.आजची परिस्थिती पाहिली असता डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांचे हे विचार आजही तंतोतंत लागू पडतात. डॉ‌.बाबासाहेब आंबेडकरांनी केवळ हिंदू आणि अस्पृश्य स्त्रियांच्या सुधारणांविषयी भाष्य केले नाही तर, भारतीय मुस्लिम स्त्रियांची स्थिती ही हिंदू स्त्रियांपेक्षाही अधिक वाईट आहे असं स्पष्टपणे ते नमूद करतात. आर्थिक स्वावलंबन आल्याशिवाय स्त्रियांचा विकास होणं शक्य नाही. म्हणून स्त्रियांच्या आर्थिक विकासासाठी त्यांना समान संधी आणि सर्व समान मानवी हक्क मिळावेत यासाठी संविधानामध्ये कलम १४,१५,आणि १६ यांची तरतूद केली.त्यामुळे भारतातील प्रत्येक स्त्री आणि पुरुष कायद्यानुसार समान आहेत.धर्म, जात,वंश,लिंग आणि निवासस्थान यावरून कुठलाही भेदभाव केला जाणार नाही व सर्व नागरिकांना समान संधी मिळेल. भारतीय संविधानानं दिलेल्या या मूलभूत हक्कांचा परिणाम विशेषत: स्त्री जीवनावर असा झाला की, त्यामुळे स्त्रियांसाठी स्वतंत्र शाळा, महाविद्यालय यांची व्यवस्था,विशेष शिष्यवृत्ती योजना, नोकऱ्यांमध्ये समान संधी निर्माण करण्यात आल्यात. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी भारतीय संविधानाच्या माध्यमातून स्त्रियांच्या सामाजिक, आर्थिक,शैक्षणिक आणि राजकीय जीवनात अमुलाग्र बदल घडवून आणला.म्हणूनच आज सर्वच क्षेत्रात स्त्रिया अग्रस्थानी दिसून येतात.सर्व प्रकारच्या मानवी हक्क आणि अधिकारापासून वंचित असलेल्या स्त्रियांना व्यक्तिमत्व विकासाची संधी प्राप्त झाली. मार्गदर्शक तत्वांमध्ये स्त्रियांसाठी विशेष तरतुदी करण्यात आल्या आहेत. सर्व स्त्री पुरुषांना उपजीविकेचे साधन मिळविण्याचा समान अधिकार दिलेला आहे.तसेच समान कामाबद्दल समान वेतन, मोफत आणि सक्तीचं शिक्षण मिळण्याची व्यवस्था,स्त्रियांना भर पगारी बाळंतपणाची रजा,रजेनंतर पुन्हा नोकरीची हमी ,प्रसूती भत्ता तसेच विधिविषयक मोफत सहाय्य देण्याची व्यवस्था समाविष्ट आहेत. कलम २१ हे जगण्याचा हक्क म्हणजे काय?याची फार व्यापक आणि अर्थपूर्ण व्याख्या करते.
          अमेरिकेसारख्या प्रगत आणि विकसित देशात स्त्रियांना मताच्या अधिकारासाठी संघर्ष करावा लागला.मात्र भारतात संविधान लागू झाल्याबरोबर स्त्रियांना मताचा अधिकार मिळाला.सामाजिक धार्मिक,शैक्षणिक क्षेत्रातील समानतेबरोबरच राजकीय क्षेत्रातही समान संधी मिळावी म्हणून सन १९९४ मध्ये ७३वी व ७४वी घटना दुरुस्ती होऊन महिलांना स्थानिक स्वराज्य संस्थांमध्ये ३३ टक्के राखीव जागा ठेवण्यात याव्यात अशी तरतूद करण्यात आली.हे केवळ घटनेमध्ये समाविष्ट असलेल्या मूलभूत हक्कांमुळे शक्य झालं.स्त्रियांच्या सर्वांगीण उन्नतीसाठी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी चार वर्षे अथक परिश्रम घेऊन हिंदू कोड बिलाचं विधेयक संसदेसमोर सादर केलं.परंतु डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी मांडलेलं हिंदू कोड बिल नामंजूर करण्यात आलं.हिंदू कोड बिलामध्ये आई-वडिलांच्या संपत्तीत मुलांप्रमाणे मुलींनाही समान हिस्सा,घटस्फोटाचा अधिकार, स्त्री धनाचा विनियोग करण्याचा अधिकार,पुनर्विवाहाचा अधिकार, एक पत्नीत्वाचा कायदा,पोटगीचा अधिकार,दत्तक विधान,अज्ञान पालकत्व या बाबी समाविष्ट होत्या.मात्र हिंदू कोड बिल नामंजूर करण्यात आलं. त्यामुळं २७सप्टेंबर १९५१रोजी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी आपल्या कायदेमंत्री पदाचा राजीनामा दिला.अशा प्रकारे स्त्रियांच्या हक्क आणि अधिकारांसाठी आपल्या मंत्री पदाचा राजीनामा देणारे डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर हे एकमेव व्यक्ती आहेत. जर हे बिल पास झाले असते तर स्त्रियांना त्याचवेळी समान हक्क आणि अधिकारांची प्राप्ती होऊन स्त्रियांच्या सर्वांगीण विकासाच्या मार्ग मोकळा झाला असता आणि स्त्री पुरुष समानता निर्माण झाली असती.नंतर बऱ्याच वर्षांनी हिंदू कोड बिलामधील तरतूदी हळूहळू लागू करण्यात आल्या.
        संविधान अंमलात येऊन आज ७० वर्षे होऊन गेली आहेत, तरीदेखील भारतामध्ये स्त्रियांवर अन्याय- अत्याचार होत आहेत. आजच्या स्त्रिया कायद्याने जरी स्वतंत्र असल्या तरी त्या मानसिक आणि सामाजिक दृष्ट्या अजूनही गुलामच आहेत.समान संधी आणि समान न्यायापासून त्या वंचित आहेत.स्त्री-पुरुष असमानता आजही समाजात अस्तित्वात आहे हे अनेक धार्मिक स्थळांच्या ठिकाणी स्त्रियांना प्रवेश नाकारला जातो यावरूनच निदर्शनास येते.डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांना अभिप्रेत असलेली स्वातंत्र्य, समता, बंधुता व न्याय ही मूल्ये समाजात रुजविण्यासाठी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या समतावादी व मानवतावादी विचारांचा भारतीय समाजाने स्वीकार करणं आवश्यक आहे. समाजामध्ये सामाजिक,धार्मिक आणि राजकीय समानता निर्माण करण्यासाठी सर्व समाजातील बुद्धीजीवी वर्गानं तळागाळातील जनतेला संविधानानं दिलेल्या मूलभूत हक्क आणि कर्तव्यांची जाणीव करून देणं आवश्यक आहे. महापुरुषांचे अंधभक्त होण्यापेक्षा डोळस अनुयायी होणं आवश्यक आहे.कारण डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आपल्या अनुयायांना संदेश देऊन गेले आहेत की, "माझ्या नावाचा जयजयकार करण्यापेक्षा माझं जे कार्य अपूर्ण राहिलं आहे ते कार्य पूर्ण करण्यासाठी आपल्या प्राणाची बाजी लावा." हाच संदेश डोळ्यासमोर ठेवून आपण आपल्या ध्येयाकडं वाटचाल करणं हेच खऱ्या अर्थानं डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांच्या प्रति आपलं उत्तरदायित्व ठरेल.

प्रणाली मराठे - धुळे.
मो.नं-९९७०९५५२५५

विश्वरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या जयंती दिनी अर्थात् दि. १४ एप्रिल २०२३ रोजी डॉ. बाबासाहेबांच्या नावे अवकाशात एका तार्याचे नामकरण

विश्वरत्न डॉ बाबासाहेब आंबेडकरांवर प्रेम करणार्या तमाम भारतीय बांधवांना श्री गुलाब मोरे यांचा सप्रेम जयभीम🌹🙏

मित्रांनो, विश्वरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या जयंती दिनी अर्थात् दि. १४ एप्रिल २०२३ रोजी डॉ. बाबासाहेबांच्या नावे अवकाशात एका तार्याचे नामकरण होत आहे. ही घटना समस्त राष्ट्रप्रेमी भारतीयांसाठी अत्यंत अभिमानास्पद नि आनंददायी घटना आहे. ह्या पार्श्वभूमीवर डॉ. बाबासाहेबांचा जयंती दिन हा "विश्वतारा गौरव दिन" म्हणून साजरा करणे औचित्यपूर्ण ठरेल असे मला वाटते त्या प्रमाणे आपणांसही वाटत असेलच. 
          डॉ बाबासाहेबांनी लिहिलेल्या राज्यघटनेवर आपल्या भारत देशाचा कारभार चालतो. भारतीय संविधानात जातप्रांतधर्मभाषालिंगनिरपेक्ष सर्वांना मानव म्हणून एकसमान दृष्टीकोनातून मुलभूत सप्तस्वातंत्र्ये, न्याय्य हक्क, अधिकार प्रदान करण्यात आले आहेत. मानव म्हणून भारतीय संविधान विश्वातील समस्त मानवजातीचा गौरव करते. तेव्हा दि. १४ एप्रिल २०२३ रोजी डॉ. बाबासाहेबांच्या जयंती दिनी त्यांच्या नावे अवकाशात नामकरण होत असल्याच्या मंगलमय पार्श्वभूमीवर हा दिन "विश्वतारा गौरव दिन" म्हणून भारत सरकारद्वारा घोषित करण्यात यावा व दरवर्षी ह्या दिनी आंतरराष्ट्रीय स्तरावर बाबासाहेबांसारखं मानव कल्याणक कार्यरत व्यक्तीस मा. भारत सरकारद्वारा सन्मानपूर्वक पुरस्कार देऊन गौरविण्यात यावे असे लेखी निवेदन आदरणीय श्रीम. द्रौपदी मूर्मू, महामहीम राष्ट्रपती, भारत सरकार व आदरणीय श्री नरेंद्र मोदी साहेब, सन्मा. पंतप्रधान, भारत सरकार यांचेकडे सविनय करण्याबाबत श्री गुलाब धंजी मोरे, धुळे आपणांस विनम्र आवाहन करीत आहेत. तसेच अशीच निवेदने प्रत्येक राज्याच्या आदरणीय सन्मा. मुख्यमंत्री महोदयांना व प्रत्येक जिल्ह्याच्या मा. जिल्हाधिकार्यांकडे सादर करण्याबाबत ही श्री मोरे समस्त प्रिय भारतीय बांधवांस विनम्र आवाहन करतात. 
 🌹🌹🌹🙏🙏🙏🌹🌹🌹
        श्री गुलाब धंजी मोरे,धुळे
        मो. ९४०४१९०४३२

कामगार चळवळ डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांची निवडक भाषणे व लेख



डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि कामगार चळवळ

       आजच्या वर्तमानस्थितीचं अवलोकन केले असता डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या कामगारांच्या बाबतीतील विचारांची आठवण आल्याशिवाय राहत नाही. कारण सध्याच्या परिस्थितीत कामगार ज्या अवस्थेतून जात आहेत त्यामागची कारणं जर लक्षात घेतली तर डॉ. बाबासाहेबांच्या विचारांचे महत्त्व लक्षात येते. कोरोनाच्या महामारीमुळे भारतात २४ मार्चपासून लॉकडाऊन करण्यात आले आहे. लॉकडाऊनमुळे जवळजवळ सर्वच व्यवहार ठप्प पडले.कारखाने बंद झाले. सर्वच प्रकारचे उद्योग व्यवसाय हे बंद झाले. त्यामुळे त्यावर आधारित सर्वच कामगार वर्ग हा बेरोजगार झाला. सुरुवातीला त्यांना वाटले की लॉकडाऊन काही जास्त दिवस राहणार नाही. म्हणून ते जवळपास महीनाभर शांत होते. परंतु हळूहळू लॉकडाऊनचा कालावधी हा वाढतच गेला आणि जवळची सर्व जमापूंजी संपल्यावर कामगारांना घरी बसून राहणे शक्य नव्हते. ज्या भाकरीसाठी ते घरदार सोडून परक्या शहरात वास्तव्यास आले त्याच भाकरीसाठी त्यांना पुन्हा आपापल्या गावी जाणे आवश्यक होते. म्हणून प्रशासनाकडून कोणतीही व्यवस्था होत नसलेली पाहून घराच्या ओढीनं हा मजूर वर्ग हजारो मैल पायपीट करीत निघाला. उन्हातान्हात उपाशीपोटी लेकरंबाळांना सोबत घेऊन अनवाणी पायानं रस्ता तुडवितांना आपण साऱ्यांनीच त्यांना पाहिलं. देशाचा अर्थ व्यवस्थेचा कणा हा कामगार वर्ग.देशाची उभारणी करणारा हा कामगार वर्ग. मात्र स्वतःचीच उभारणी करण्यात अयशस्वी ठरला. याचं महत्त्वाचं कारण म्हणजे हा बहुतांश कामगार वर्ग असंघटित आहे आणि आपल्या हक्क अधिकारांप्रति तो अजूनही अनभिज्ञ आहे. म्हणूनच या कामगार वर्गाचं नेहमीच शोषण होत आलेले आहे.
         अगदी स्वातंत्र्याच्या अगोदरपासून तर आजपर्यंत स्वातंत्र्य मिळून जवळपास ७३ वर्षे होऊनही कामगारांचे शोषण अजूनही थांबलेले नाही. संघटित कामगारांची स्थिती थोडीफार बऱ्यापैकी आहे. कारण त्यांच्या कामगार संघटना अस्तित्वात आहेत आणि त्याद्वारे त्यांच्या हक्क अधिकार यांच्याप्रति ते जागृत असतात परंतु भारताने खाजगीकरण, जागतिकीकरण आणि उदारीकरणाचे धोरण स्विकारल्याने आज संघटित कामगारांची संख्या फारच कमी आहे. भांडवलदारांनी कंत्राटी पद्धत अंमलात आणल्याने कंत्राटी मजूरांची संख्याच मोठ्या प्रमाणात आहे.कंत्राटी मजूर देखील असंघटित कामगार आहेत.त्यांच्या कामगार संघटना नाहीत. त्यांना संघटित कामगारांच्या मोठ्या संघटनेत सहभागी होता येते. परंतु कारखानमालकाच्या कामावरून काढून टाकण्याच्या भीतीने ते संघटनेत सामील होत नाहीत.
       लॉकडाऊनच्या काळात कामगार वर्गाला अतिशय वाईट परिस्थितीचा सामना करावा लागला. परंतु या श्रमिकांवर अशी वेळ का आली हे लक्षात घेतले असता डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांचे कामगार आणि कामगार चळवळीसंबंधीचे विचार आजही महत्त्वाचे आहेत. डॉ. बाबासाहेब असे म्हणतात की, "ज्याच्याजवळ सत्ता असते त्यालाच स्वातंत्र्य असते.हा सिद्धांत कोणीही नाकारु शकत नाही. स्वातंत्र्य मिळविण्याचे आणि सर्व अडचणींतून मुक्त होण्याचे एकमेव साधन सत्ता हेच असून धार्मिक व आर्थिक शक्तीइतकी नसली तरी राजकीय शक्तीही खरीखुरी शक्ती असून बरीच परिणामकारकही आहे. कारण शोषित पिडीत वर्गाला नवीन घटनेप्रमाणे जे राजकीय हक्क मिळाले आहेत ते आपल्या शत्रूंनी आपल्या यंत्रणेद्वारा आणि आपल्यातील स्वार्थी, गरजू आणि दुराचारी लोकांच्या साहाय्याने कूचकामी करुन टाकले आहेत." डॉ.बाबासाहेबांच्या मतानुसार कामगार वर्गाकडे राजकीय सत्ता असणे आवश्यक आहे. शोषित पिडीत वर्गाचे प्रतिनिधी अर्थातच कामगार वर्गाचे प्रतिनिधी संसदेत जाणे आवश्यक आहे.जेणेकरुन ते प्रतिनिधी आपल्या कामगार वर्गाच्या समस्या, प्रश्न प्रभावीपणे संसदेत मांडू शकतील.
          डॉ.बाबासाहेब असे म्हणतात की,"माझ्या मते या देशातील कामगारांना दोन शत्रूंशी तोंड द्यावे लागते.हे दोन शत्रू म्हणजे : ब्राह्मणशाही आणि भांडवलशाही हे होत.ब्राम्हणशाही या शब्दाचा स्वातंत्र्य, समता व बंधुभाव या तत्वांचा अभाव असा अर्थ मला अभिप्रेत आहे." डॉ. बाबासाहेबांच्या या मताच्या अनुषंगाने विचार केला असता तर आजही हीच खरी परिस्थिती आहे. कारण संसदेत जे लोक आहेत ते जास्तीत जास्त ब्राह्मणवादी विचाराने ग्रस्त असून भांडवलशाहीचे पोषण करणारे आहेत. म्हणूनच कामगार वर्गास अत्यंत वाईट परिस्थितीत जीवन जगणं भाग पडत असतांना सुद्धा संसदेत एस.सी,एस.टी.,आणि ओ.बी.सी. वर्गाचे प्रतिनिधी असतांना सुद्धा कामगारांच्या हितासाठी कुणीही आवाज उठविलेला दिसून येत नाही.डॉ. बाबासाहेब प्रचार-प्रसार माध्यमांचं महत्त्व अधोरेखित करतांना असे म्हणतात की,आपल्या कामगार चळवळीचा प्रचार प्रसार करण्यासाठी आणि प्रश्नांना वाचा फोडण्यासाठी एखादे प्रभावी दैनिक वर्तमानपत्र पाहिजे. आजही आपण जर याचा विचार केला तर कामगार, शोषित-पिडीत यांच्यावर होणाऱ्या अन्याय अत्याचाराला समाजासमोर आणणारे प्रभावी असे दैनिक वर्तमानपत्र नाही. प्रचार प्रसार माध्यमे ही सरकारची आणि भांडवलशाहीची बटीक झालेली दिसून येतात. त्यामुळे कामगार वर्गाला न्याय मिळणे दुरापास्त झाले आहे.
       कामगार ऐक्याच्या बाबतीत डॉ.बाबासाहेब असं म्हणतात की,"सामाजिक दृष्टीने उच्च नीच भेदभाव मानणे व पाळणे हे तत्वतः चूक असून कामगारांच्या संघटनेला ते फार घातक आहे, हे कामगारांना सांगणे तसेच वंश आणि धर्मामुळे एक कामगार दुसऱ्याचा शत्रू बनत असल्यामुळे कामगारांच्या ऐक्यामध्ये आड येणारी ही कारणे नष्ट करणे हाच कामगार ऐक्याचा खरा मार्ग होय." वर्तमानस्थितीत कामगारांच्या समस्या आणि प्रश्नांच्या बाबतीत सरकार उदासीन दिसून येते याचे महत्त्वाचे कारण हेच आहे की, कामगार हे संघटित नाहीत. जाती धर्माच्या आधारे ते अजूनही विखुरलेले आहेत. त्यांच्यामध्ये एकीची भावना नाही.कामगार वर्ग म्हणून ते एकत्र यायला मानसिकरित्या तयार नाहीत. जोपर्यंत ते कामगारवर्ग म्हणून संघटित होऊन त्यांच्या न्याय हक्क अधिकारासाठी लढा देत नाहीत तोपर्यंत त्यांची दखल कुणीही घेणार नाही.म्हणून सर्व शोषित पिडित कामगारांनी संघटित होऊन कामगारांच्या समस्यांकडे सरकारचे लक्ष वेधून प्रसंगी कामगारांच्या हितासाठी जाबही विचारणे आवश्यक आहे.
        कामगारांच्या दुर्व्यवस्थेला कामगार संघटना आणि त्यांचे नेतृत्व सुद्धा काही प्रमाणात जबाबदार आहे. कारण डॉ.बाबासाहेब असे म्हणतात की, "कामगार वर्गाच्या जीवनस्तराचे कमी होण्यापासून संरक्षण करणे हा कामगार संघटनांचा मुख्य उद्देश आहे."हा उद्देश पाहता आजच्या घडीला कामगार संघटना ह्या कामगार वर्गाचे जीवनस्तर वाढविण्यासाठी प्रयत्न करतांना दिसून येत नाहीत. कामगार संघटनेचे नेतृत्व सुद्धा फक्त पदासाठी आपसांत संघर्ष करतांना दिसून येतात. काही प्रसंगी भांडवलशाहीशी हातमिळवणी करण्यात देखील ते मागेपुढे पाहत नाहीत.कामगार संघटनेचे नेतृत्व हे स्वार्थी आणि पथभ्रष्ट असेल तर कामगारांच्या प्रश्नांकडे, त्यांच्या समस्यांकडे डोळेझाक करण्याचा ते प्रयत्न करतात. म्हणूनच कामगारांची स्वतंत्र आणि संघटित अशी स्वावलंबी संघटना असणे आवश्यक आहे. ब्राम्हणशाहीने ग्रस्त आणि वर्चस्ववादी प्रवृत्तीचे नेतृत्व कामगारांना न्याय मिळवून देण्यास कधीच सक्षम असणार नाही.म्हणूनच कामगार संघटनेचे नेतृत्व हे शोषित पिडितांच्या दुःखाची जाण असलेल्या व्यक्तींकडेच असले पाहिजे. जेणेकरुन ते कामगारांच्या न्याय हक्काची लढाई सक्षमपणे लढू शकतात.
         डॉ.बाबासाहेबांच्या मते देशातील ८०% शोषित पिडीत लोकांवरील होणारा जुलूम समूळ नष्ट करुन त्यांचे जीवन सुखाचे करणे, हेच खरे राजकारण होय आणि ज्या राजवटीत शेतकरी, मजूरांस पिळणारे शेठसावकार यांचे प्राबल्य असते ती राजवट देशाचे खरे हित कधीच साधू शकणार नाही.जर आज भारतात खरोखर शोषित-पिडीत,शेतकरी आणि कामगारांचे हित पाहणारे सरकार राहिले असते तर त्यांच्याशी असा भेदभावाचा व्यवहार झाला नसता.म्हणूनच डॉ.बाबासाहेब कामगारांना राजकीय सत्ता हाती घेण्याचे आवाहन करतात. ते म्हणतात की, "कामगारांनी राजकारणापासून अलिप्त राहण्याची जर संघटितपणे शपथ घेतली तर त्यांना तो एक अभिशापच ठरेल." जी राजकीय संस्था शेठसावकार आणि भांडवलदारांचे हित साधण्याचा प्रयत्न करते त्या संस्थेपासून नाडलेल्या वर्गाने अलिप्त राहण्याचा इशाराही डॉ. बाबासाहेब देतात. इ.स. १९३८ मध्ये डॉ. बाबासाहेब यांनी दिलेला हा इशारा जर शेतकरी आणि कामगार वर्गाने लक्षात घेतला असता तर आज शेतकऱ्यांना आत्महत्या करण्याची आणि कामगारांना अशाप्रकारे लाचारीने जीवन जगण्याची वेळ आली नसती.
       अध्ययनाचे महत्त्व विषद करतांना डॉ. बाबासाहेब श्रमिकांना म्हणतात की, "ज्ञानाशिवाय अधिकार मिळत नाहीत. भांडवलशाहीला मुक्त हस्त देणाऱ्या सरकारपेक्षा नियंत्रणाखाली असलेल्या यंत्रणेला ज्ञानाची अत्युच्च पातळी व प्रशिक्षण मिळवावे लागेल. दुर्दैवाने भारतातील श्रमिकांनी अध्ययनाचे महत्त्व जाणले नाही. एक श्रमिक नेता म्हणून भांडवलदारांना शिवीगाळ करणे आणि अधिकाधिक शिवीगाळ करणे हीच सुरुवातीपासून श्रमिक नेत्यांची भूमिका राहिली आहे.डॉ. बाबसाहेबांच्या या विचारानुसार आपणास असे लक्षात येते की,कामगारांच्या हक्क अधिकारासाठी लढा लढतांना कामगार नेत्यांना जगातील कामगार चळवळींचा अभ्यास असणे आवश्यक आहे. कामगारांचे मूलभूत हक्क अधिकार आणि त्यांच्या सामाजिक सुरक्षेची जाणही नेतृत्वाला असणे आवश्यक आहे.
        वर्तमान स्थितीत कामगारांचे जे प्रश्न निर्माण झाले आहेत ते जर सोडवायचे असतील तर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी कामगार आणि कामगार चळवळ या संदर्भात जे महत्त्वपूर्ण विचार मांडले आहेत त्या विचारांचा पुन्हा एकदा गांभीर्याने विचार करून त्यादृष्टीने पावले उचलणे ही काळाची गरज आहे. अन्यथा कामगार वर्गाला अशाचप्रकारे शोषणाच्या व्यवस्थेला सामोरं जावं लागेल. म्हणून ही शोषणाची व्यवस्था उखडून फेकायची असेल तर कामगार वर्ग म्हणून एकत्र येऊन संघटितपणे लढा दिल्याशिवाय पर्याय नाही.


प्रणाली मराठे- धुळे.
9970955255
संदर्भ - कामगार चळवळ
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांची निवडक भाषणे व लेख

प्रज्ञासूर्य डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷*************************... नानाभाऊ माळी 

प्रज्ञासूर्य डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर
🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷
*************************
... नानाभाऊ माळी 

......चौफेर अंधःकार पसरलेला होता!कित्येक शतकांचा अंधार परंपरेने लादलेला होता!गावं उजेडातं होती!वेशीबाहेर काळाकुट्ट अंधार होता!उजेडासाठी याचना करणारे, धडपडणारे अंधःकारमय जीवन जगत होती!कित्येक शतकं अंधारातं यातनामय जीवन जगत होती!कित्येक शतकांपासून सुर्याचं दर्शन झालं नव्हतं!🌹

वेशीबाहेरील वस्तीत एके दिवशी अचानक अंधार कापित उजेड दिसू लागला होता!अंधारात खितपत पडलेल्यांना त्या दिवशी पूर्व दिशा कळली होती!अंधार पुढे सरकत होता!मागून उजेड पळत होता!उजेडाची सवय नसल्याने सर्वचं भांबावली होती!उजेड पुढे सरकत होता!उजेडाच्या दिशेने हळूहळू पिवळसर तांबूस छटा दिसू लागली होती!क्षितिज जेथे टेकले आहे त्या धरतीतून प्रकाशमय लाल गोळा वर येत होता!त्या प्रकाशित गोळ्यांचं नाव होतं ज्ञानसूर्य!त्या प्रकाशित गोळ्यांचं नाव होतं प्रज्ञासूर्य!

अंधार पिटाळून प्रकाश देणारा सूर्य वर येत होता!तो दिवस होता १४एप्रिल!प्रकाशसूर्य वर वर येत होता!त्याच्या किरणांनी तिमिर दूर पळत निघालं होतं!प्रकाश सर्वदूर पसरत होता!त्याच्या तेजाने,प्रकाशाने अखंड विश्व प्रथमचं तेजळालं होतं!त्या ताऱ्याचं नाव होतं ज्ञानसूर्य डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर!

क्रांतीसूर्य!विश्वरत्न!बोधिसत्व!भारतरत्न!भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार!महामानव डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर यांची आज जयंती आहे!आज १४एप्रिल आहे!उन्हाळ्याचें दिवस आहेत!भूमी तप्त झालेली आहे!गावाच्या वेशीतून प्रवेश करीत गावं,शहर,राज्य देश अन विदेशात ख्यातकीर्त झालेले महान व्यक्तिमत्व म्हणजेच डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर आहेत!

अस्पृश्य जातीचा शिक्का!गरिबीचा विशाल डोंगर उभा!जगण्याची भ्रातं!!समोर जातींची प्रचंड मोठी दरी 'आ' वासून उभी होती!शिक्षण घेतांना यातनामय जगणं!सर्व विपरीत परिस्थितीत राखेतून उंच भरारी घेणारे डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर जगातील पहिले उदाहरण असावेत!स्वप्नांचं विश्व विस्तारित होतांना वेदनेच्या हुंकाराला जगण्याचं बळ येत असतं अशा वेळेस नवनिर्मितीचं दालन उघडतं असतं!त्या निर्मितीचे दिग्दर्शक,निर्माता अन रक्ताचं पाणी करून वास्तव भूमिका साकारणारे महान तत्वज्ञानी डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर होते!आज त्यांची जयंती आहे!

हजारो वर्षांनंतर अशा महान योग्याचा जन्म झाला होता!गरिबीत, अंध:श्रद्धेतं,लाचारीत,अर्धपोटी उपाशी,तिरस्कारयुक्त हीन नजरेतून आयुष्य वेचणाऱ्या अतिशूद्र, दलितांच्या,अस्पृशांच्याचं घरी जन्म घेणारा महाआत्मा त्यांच्याचं
उद्धारासाठी उभा राहतो!कडवी झुंज देत!अन्यायाला वाचा फोडीत ताठ मानेने उभे राहायला सांगणाऱ्या महामानवाचे नाव होते डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर!

'शिक्षण हे वाघिणीच दूध आहे' असं ठणकावून सांगणाऱ्या बाबासाहेबांनी शिक्षण क्षेत्रात कष्टाने अभ्यास करून अनेक पदव्या मिळवल्या!शिक्षण अस्तित्वाची जाणीव करून देत असतं!ज्ञानसंपन्न होतं जगण्याचा मार्ग दाखवीत असतं!भारतातून शिक्षण पूर्ण करून विदेशात अतिशय हलाकीत शिक्षण पूर्ण करीत तेथील विद्यापीठात नावलौकिक मिळविला!

ज्ञानसंपन्न अनेक व्यक्ती अनेक क्षेत्रात आपलं भाग्य अजमावून पाहत असतात!भरपूर पैसा कमावून स्वतःपुरते जीवन जगत असतात!डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकरांनी तो विचार केला असता तर तें विदेशात कुठेतरी स्वतःपुरते जीवन आनंदाने जगू शकले असतें!अनेक डिग्र्या खिशात घेऊन हिंडणाऱ्या व्यक्तीस अजून काय हवं असतं!या महामानवाने अत्यंत दरिद्री अन
व्यस्थेने नाकारलेल्या स्वतःच्या समाजासाठी आपलं जीवन अर्पित केलें होते!त्यांना शिक्षण नावाचं बाळकडू पाजित उभे करीत राहिले!

वंचित समाजाला न्याय मिळविण्यासाठी आयुषभर झटणाऱ्या या महामानवाने समतेचा, प्रज्ञाशिलतेचा,शिक्षणाचा मंत्र दिला होता!शिका,संघटित व्हा अन संघर्षातून समाजाची खऱ्या अर्थाने मुक्तता होईल असें तें म्हणत!त्या प्रमाणे वंचित समाज जागृत झाला आणि सामाजिक,आर्थिक आणि राजकीय क्रांतीला दिशा दिली होती!

कष्ट, मेहनत,शिक्षण,संघर्षांशिवाय दास्यत्वातून खरी मुक्ती मिळणार नाही म्हणून अवडबरं,जुन्या परंपरांचा विरोध करीत नवीन मार्ग शोधला त्या मार्गाचं नाव होतं बुद्धमार्ग!वैज्ञानिक रचनेवर उभा असलेला हा बुद्धाचा धम्म डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर यांनी स्वीकारला!मार्ग बदलला होता पण जीवन समर्पण तेचं होतं बुद्ध वंदना!अशा धम्माचा अंगीकार करणाऱ्या बोधिसत्व डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर नावाचा प्रज्ञा सूर्य कित्येक शतकांनंतर या भारतात उगवला होता!अंधःकारात खितपत पडलेल्या वंचित समाजासं अन्यायापासून, दस्यात्वातून मुक्त करून थांबला!

गौतम बुद्ध, संत कबीर आणि महात्मा ज्योतीराव फुले यांना गुरु मानणाऱ्या भारताचा लखलखणारा तारा प्रज्ञासूर्य डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर यांची आज १३२वी जयंती!कधी कधी साम्य असतं!भाग्यनें तें साम्य उदयास येत असतं!डॉक्टर बाबासाहेबांचे गुरु महात्मा ज्योतीराव फुले यांची जयंती ११एप्रि ची आहे!१९६वी जयंती आहे!दोघेही भर उन्हाळ्यात जन्मले!अन दोघेही क्रांतीसूर्य-प्रज्ञासूर्य होऊन
समाज उद्धाराचं आभाळवून विशाल कार्य केलें!🌹

प्रत्येक गोष्टीच शिल्प तयार होतं असतं!डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर हे भारतीय राज्य घटनेचे शिल्पकार होते!आज ज्यांच्या घटनेप्रमाणे भारत वाटचाल करीत आहे अशा महामानवास!विश्वमानवास प्रज्ञासूर्यास!बोधीसत्वास त्यांच्या १३२व्या जयंती निमित्त विनम्र अभिवादन करतो!चरणावरती हृदयातल्या श्रद्धेनें माथा टेकवतो!
       🌹जयभिम🌷
**************************
🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷
**************************
... नानाभाऊ माळी
हडपसर,पुणे-४११०२८
मो.नं-७५८८२२८५४६
        ९९२३०७६५००
दिनांक-१४एप्रिल २०२३
  (१३२वी जयंतीनिमित्त)

गुरुवार, १३ एप्रिल, २०२३

घटनेचे शिल्पकार..…घटनेचे शिल्पकारकोटी कुळांचे दातार ।भिमजींचे उपकारझाले आम्हांवर फार ।।

घटनेचे शिल्पकार..…



घटनेचे शिल्पकार
कोटी कुळांचे दातार ।
भिमजींचे उपकार
झाले आम्हांवर फार ।।

घेतो लेखणी हातात
भाग्य माझे पुस्तकात ।
होतो आम्ही अंधारात
आता आलो प्रकाशात ।।

खुले तळे चवदार
मुक्त आमचे विचार ।
प्राप्त झाले अधिकार 
नाही कोणीच लाचार ।।

ज्ञानरुपी तलवार
मिटविते अहंकार ।
नाही मनात विकार
त्यांनी दिले सुविचार ।।

विश्व करतो स्तवन
त्यांना शतदा नमन ।
नित्य करुनी वाचन
ज्ञान करतो जतन ।।

©️®️शब्दसखा-अजय रमेश चव्हाण, तरनोळी
ता.दारव्हा, जि.यवतमाळ
मो.८८०५८३६२०७

मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे नानाभाऊ माळी मी कोण होतो? काय होतो? मी कुणासाठी झिजलो?आयुष्यभर लढलो!समर्पित भावनेने लढलो!नेटाने लढलो!गावाबाहेर,वेशीबाहेर कुत्र्यासारखे जीवन जगणाऱ्या माझ्या अस्पृश्य बांधवांसाठी लढलो!दीन-दु:खी अतिशूद्र भावंडांसाठी शेवटच्या क्षणापर्यंत लढलो!..लढतं झुंजलो!झिजलो कधी माघार घेतली नाही!

मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे
🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷
************************
...नानाभाऊ माळी 
मी कोण होतो? काय होतो? मी कुणासाठी झिजलो?आयुष्यभर लढलो!समर्पित भावनेने लढलो!नेटाने लढलो!गावाबाहेर,
वेशीबाहेर कुत्र्यासारखे जीवन जगणाऱ्या माझ्या अस्पृश्य बांधवांसाठी लढलो!दीन-दु:खी अतिशूद्र भावंडांसाठी शेवटच्या क्षणापर्यंत लढलो!..लढतं झुंजलो!झिजलो कधी माघार घेतली नाही!
माझा मार्ग सत्याचा होता!माझा मार्ग न्यायाचा होता!माझा मार्ग अज्ञानी बांधवांना ज्ञानी करण्याचा होता!स्त्री मनात ज्ञानप्रकाश दाखविण्याचं भाग्य मिळालं!अतिशद्रांच्या दारात उभे राहून ज्ञानसूर्य दाखविण्याचं महाभाग्य लाभलं!जातीभेदाच्या पायावर उभा असलेला वर्ग शिक्षणापासून वंचित होता!त्यांनां ज्ञानी करण्याचं भाग्य निर्मिकाणे मला दिलें होते!अथकपणे कष्ट, झुंज, हक्काची लढाई लढत राहिलो!

...मी ज्योतीराव गोविंदराव फुले बोलतो आहे!मी महात्मा फुले बोलतो आहे!मी पुण्यातल्या गंज पेठेतील ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!मी कर्मठांच्या पुणे शहरातील फुले बोलतो आहे!सर्व काही सहन करूनही जिद्दीने,ताट मानेनें उभा असलेला मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!...वर्षे कशी भरा भरा मागे निघून गेलीत!!इतिहासाची अनेक महत्वपूर्ण पाने उलटूनी गेलेतं!काही पाने जीर्ण झालीत!शिर्ण झालीत!१७५वर्षं झाली आहेत!इतिहास त्याचं जीर्ण पानातून जीवंत आहे!अजून शोषण जीवंत आहे!शोषणाची पद्धत त्या ठेकेदारांनी बदलली आहे!लढा सुरूच आहे!जातीयवाद अजूनही जीवंत आहे!स्वार्थ अजूनही धर्माच्या आड जीवंत आहे!तुमच्या शक्तीतून माझा लढा सुरूचं आहे!मी महात्मा फुले बोलतो आहे!

जन्माला येणारा प्रत्येक व्यक्ती माणूस म्हणून जगावा!जन्माला येणारा प्रत्येक व्यक्ती न्याय हक्काने जगावा!शोषण विरहित जगावा!जगा अन जगू द्या सारखं जगावं!जातीच्या भक्कम भिंती फोडून,तोडून माणूस म्हणून जगावा!उच-निचता समाजाला लागलेली किड आहे,ती गाडून जगावा!वर्णभेदानें फोफावलेंली किड आहे, ती गाडून जगावा!प्राचीन काळापासून समस्त समाजास पोखरत राहिलेंली वाळवी आहे, ती नष्ट करून जगावा!किडेचा नायनाट व्हावा म्हणून माझा लढा होता!लढा आहे!..मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

आज ११एप्रिल!माझा जन्मदिवस आहे!आपण माझा जन्मदिवस साजरा करीत आहात!जन्मापासूनचं शेती आणि फुलांची आवड होती!वडिलांचा व्यवसाय होता!वडिलांनी मला शाळेत पाठवलं होतं!मी शाळेत गेलो!काही वर्ग शिकलो!"शूद्रानां शिकण्याचा अधिकार नाही!पाप लागतं"..असं माझ्या वडिलांनां धर्माच्या ठेकेदारांनी सांगितले!शिक्षणाचा उजेड खालच्या स्तरापर्यंत पर्यंत पोहचू दिला नाही!शिक्षणाची दरवाजे बंदिस्त होती!यामुळे मी ही उच्च शिक्षणापासून वंचित राहिलो!उच-नीच,जातीयवादी,भेदाभेदनें मन व्याकुळ झालं होतं!संपूर्ण मानव समाजास यां धर्म ठेकेदारांनी वेठीस ठेवले होते!शिक्षणापासून वंचित ठेवले होते!माझ्यातील शिक्षणाची धग शमली नव्हती!राखेंखालीलं विस्तवागतं धग होती!..सर्वप्रथम माझ्या पत्नीला,सावित्रीबाईंना शिकविले!ज्ञानदानाचा प्रकाश घरात प्रकाशित झाला!त्याचा उजेड समस्त महिलांना पोहचविण्याचे कार्य मी आणि सावित्रीबाईंच्या अथक परिश्रमाने केलें!नवनवीन शाळा उघडून ज्ञानप्रकाश स्त्री मनात पोहचवीला!समस्यां अनेक होत्या!जाणूनबुजून खोडा घातला जात होता!अडथळे येत होती!तोंड देत,मार्ग काढीत ध्येयांकडे वाटचाल सुरूच होती!माझ्या भावा बहिणींनो मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

आपण माझी जयंती साजरी करीत आहात!जन्मोत्सव साजरा करीत आहात!गावोगावी मिरवणूक काढून माझ्या कार्यास उजाळा देत आहात!सत्यशोधकी विचार,सत्यधर्माच प्रसार आपण केलात!आम्ही त्या काळी खऱ्या धर्माची,माणसातील माणुसकीची ओळख करून दिली! ती ज्योत माझ्या सर्व बांधवांनी तेवत ठेवली होती!स्त्री शिक्षणाच्या पेटवलेल्या ज्योतीतून अथकपणे शुद्रादि शुद्रांसाठीचा ज्ञानप्रकाश पोहचत होता"अंधश्रद्धे विरुद्ध लढत होतो!समाजावर धर्ममार्तंडांचां प्रचंड पगडा होता!अस्पृश्य वेशी बाहेर होते!हीन जीवन जगत होते!माणूस मुक्तीचा लढा सुरूचं होता!आज त्या कार्यास १७५ वर्षे झाली आहेत!लढा सुरूच आहे!आज आपण लोकशाहीतं जगत आहात!नवे वारे वहात आहेत!नव्या वाऱ्यातही जातीभेदाच प्रदूषण हळूहळू विष बनून फैलावत आहे!... मला अतीव दुःख होत आहे!जातीभेदाच्या भिंती अजूनही तशाच उभ्या आहेत!जातीच्या नावावर राजकारण होतं आहे!धर्माच्या नावाने राजकारण होत आहे!आधुनिक जगात वावरत असूनही जातीभेदाच्या भिंती ढसाळल्या नाहीत अजून!... मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!

धर्माच्या आडून स्वार्थ साधला जात आहे!शिक्षणाने उच्च शिक्षित होऊन ही जात आडवी येत आहे!अजूनही जातीच्या भक्कम जोखंडातून समाज मोकळा झालेला नाही!माझा त्यावेळेसही मानसिक छळ झाला होता!त्रास दिला गेला होता!मी धाडसाने सामोरा जात राहिलो!आज ही तेचं घडतं आहे!जातीभेदाची दरी वाढते आहे!जातीनिर्मूलन झालेचं नाही पण जातीयवादी शक्ती उघड उघड आव्हान देत आहेत!स्त्री-पुरुष समानता अजूनही आलेली नाही!फक्त कागदावर आलेली आहे!तोच कागद वादळात अधांतरी उडत आहे!जातीयवाद अन वर्गवादाचा अजगर ठेकेदारांकडून पोसला जात आहे!.....मी महात्मा फुले बोलतो आहे!🌹

माझं स्वप्न होतं!माझी मागणी होती!माणसाला माणूस बनवायचं होतं!जातीविरहित समाज नजरेसमोर होता!स्वातंत्र्य,बंधुता, समानता, समता,समरसतेवर आधारित समाज रचना असावी असं माझं स्वप्न होत!न्याय हक्कासाठी माझा लढा होता!माणूस कुणाचा गुलाम नाहीये!माणूस जन्माने शूद्र, अतिशूद्र असला म्हणजे श्रेष्ठ नाही का?शिक्षणाने तो सर्व श्रेष्ठ ठरतो!माझा लढा शेतकऱ्यांच्या दरिद्री, दैन्यवस्थेसाठी होता!माझा लढा सत्य शोधनाचा होता!माझा लढा शिक्षणासापासून वंचित असलेल्या स्रि्यांसाठी होता!माझा लढा परित्यक्तां महिलांच्या भवितव्यासाठी होता!शूद्रादिशूद्रांच्या उन्नतीसाठी होता!माझा लढा वर्णभेद,जातीभेद उच्च-कनिष्ठ भेदभाव अन अन्याया विरुद्ध होता!माझा लढा दीन-दुबळ्यांच्या उद्धारासाठी होता!माझा लढा धर्ममार्तंडांच्या अन्यायी कृती विरोधात होता!मी लढत होतो!भांडत होतो!अजूनही लढा संपलेला नाहीये!माझा शिष्य डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकरांनी अतिशूद्रांच्या दास्यमुक्तीसाठीचा लढा चालूचं ठेवला होता!समानतेचा हक्क, शिक्षणाच्या हक्कासाठी संघर्ष करण्याची हाक दिली होती!... मी 
मी संघर्ष केला होता!सावित्रीबाईची साथ होती!सर्वजन साथीला होते!सर्व पद दलितांची साथ होती!आजही माझं स्वप्न अधुरे आहे!अपूर्ण आहे!मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌷

पदोपदी माझा अपमान होत राहिला! उच्चवर्निंयांच्या मिरवणुकीतून बाहेर काढण्यात आलें!माझ्यावर मारेकरू धाडले होते!सावित्रीबाईवरं सतत शेण,चिखल फेक होत राहिली!अन्याय सहन करीत स्त्री शिक्षणकार्य नेटाने सुरूच होतं!अतिशूद्र, सोषितांच्या हक्कासाठी माझा लढा होता!माझ्या घरचा हौद खुला केला होता!त्यांची तहान भागली होती!!माझ्या हृदयातली तहान भागली होती!मी शूद्र होतो!तें अतिशूद्र होते!दोघेही शोषित होतो!दोन्ही एकाचं पातळीवर होतो!माझं काय चुकलं होतं?? मी समस्त शोषित वर्गासाठी लढा उभारला होता!मूठभर स्वार्थ, ज्ञानी समजणाऱ्यांनी माझा कोंडमारा केला होता!माझं जगणं समर्पित होतं!हा माझा गुन्हा होता? प्राचीन जुनाट,खुळंचट परंपरेच्या अभेद्य भिंतीनां सुरुंग लावला होता!एक एक करीत त्या भक्कम भिंती ढासळू लागल्या होत्या!भगदाड पडायला लागले होते!सत्यशोधक समाजाचा सत्य दाखवणारा हा उजेड होता!मी महात्मा फुले बोलतो आहे!🌹

अंधश्रद्धेतं लिप्त ढोंगी धर्म ठेकेदार देवतांची भीती दाखवून लुटमार करत होते!त्यांना सामोरे जात सत्याचा लढा सतत सुरूच होता!माझा लढा खुळचट कर्मकांडाविरुद्ध होता!धर्मविरुद्ध नव्हता!माझा लढा वर्ण आणि वर्गवादाविरुद्ध होता!आम्ही घाबरलो नाही,डागमगलो नाही!सामाजिक न्यायाचा लढा अखंड सुरूच होता!शिक्षणाने माणूस ज्ञानी होतो!ज्ञाननिर्मितीचं केंद्र आमच्याचं घरात होतं!शिक्षण घराघरात पोहचवंत होतो!स्त्री-पुरुष शिकत होते!शुद्रादि अतिशूद्र शिकत होते! ज्ञानकण वेचित ज्ञान प्रकाशात न्हावून निघतं होते!माझा लढा अज्ञानी,दीन-दुबळयांच्या उद्धारासाठी होता!मानसिक जोखंडा पासून मुक्तीसाठी होता!सत्याचा लढा अखंड चालूच ठेवला होता!नंतर ही न्याय हक्कासाठी लढा सुरूचं आहे! शोषित सामाजिक समानतेपर्यंत पोहचत नाहीत तोवर हा लढा सुरूचं राहणार आहे!..मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

माझा लढा मानव उद्धारासाठी होता!धार्मिक अवडंबर विरोधात होता!गावाच्या वेशीबाहेरील शोषितांसाठीचं होता!अस्पृशांसाठीच होता!स्त्री शिक्षणासाठीचं होता!पोटासाठी लाचार असणाऱ्या शुद्रादी अतिशद्रांसाठी,पोटग्रस्तांसाठी होता!कुत्र्यापेक्षाही हिन जगणं ज्यांच्या वाट्याला आलं त्यांच्या हक्कांसाठी होता!हा वर्ग संघर्ष होता!हा वर्ण संघर्ष होता!धर्माच्यां निश्चित अर्थासाठी होता!माणूस पशु नाही!माणूस गुलामही नाही!माणसाला बुद्धी आहे!वाचा आहे!तो गुलाम कसा होऊ शकतो?माणूस जन्माने श्रेष्ठ नाही!माणूस कर्माने श्रेष्ठ आहे!माझा लढा अन्यायी रूढी विरोधात होता!तो विरोध तुमच्या रूपातून अजूनही जीवंत आहे!समान न्यायासाठीचा हा लढा अजूनही जीवंत आहे!आपण जातीभेदाच्या भिंतीनां धडका देत रहा!माणसाच्या मानसिक वेठीबिगारी अन गुलामी पासून मुक्ती मिळेल तेव्हांचं खरं स्वातंत्र्य नजरेस दिसेल!माझा लढा हा तुमच्यातून उभा आहे!मी तुमच्यात उभा आहे!तुम्ही लढत रहा!.. मी ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

सत्याचा आग्रह धरून चालतांना "सत्यशोधक समाजाची" स्थापना केली!शोषित वर्गाला न्याय मिळावा म्हणून २४सप्टेंबर १८७३साली पुणे नगरपालिकेचा सदस्य झालो होतो!सार्वजनिक सत्यधर्म पुजाविधी पुस्तक असं अशा अनेक आधुनिक मूल्यांचां प्रारंभ केला होता!आधुनिक क्रांतिची मशाल घेऊन पुढे निघालो आहोत!माझा लढा मानवतावादी दृष्टिकोनासाठी होता! माझा कार्यगौरव म्हणून "महात्मा" पदवीनें सार्वजनिक ठिकाणी गौरविण्यात आल होत!रात्रंदिवस फक्त आणि फक्त शोषितांच्या जगण्यासाठीचा लढा उभारला होता!बालहत्या प्रतिबंधक गृह सुरुवात केली होती!अनेक रात्रशाळा सुरु केल्या होत्या!"ब्राम्हनांचे कसब" पुस्तकातून माझा वैज्ञानिक दृष्टिकोन स्पष्ट केला होता!माझा लढा आर्थिक उन्नतीसाठी होता!माझा लढा सामाजिक न्यायासाठी होता!स्रिशिक्षणासाठी हंटर कमिशन समोर निवेदन देण्याचा आग्रह होता!"तृतीयरत्न" हे नाटक, "इशारा","अस्पृशांची कैफियत" ग्रंथातून मांडली होती!माझा लढा थांबलेला नाहीये!पुढे असाच समाजाच्या उन्नतीसाठी चालू राहील!तुमच्या कृतीतून चालू राहील!माझा लढा थांबलेला नाहीये अजून!सामाजिक क्रांतीची मशाल घेऊन लढा सुरूचं राहणार आहे!"🌹

जन्माने उच्च अन श्रेष्ठ समजणारे मूठभर ठेकेदार विशाल सागरासं ओंजळीत घेऊ शकत नाहीत!खुळचट धर्म कल्पनांनी जन्माने श्रेष्ठत्व लादू शकत नाहीत!आपण परिपूर्ण ज्ञान समृद्धीने समानतेचा पाया रचत आहात!त्यातूनचं शास्वत सत्यधर्माचा जन्म होतं राहील!उचनीच भेदभाव विरहित माणसाचा जन्म होतं राहील!सत्यासाठी माझा लढा होता!माझा लढा जोखंडापासून मुक्तीचा होता!संपूर्ण परिवर्तनाचा होता!माझा लढा कष्टाळू शेतकऱ्यांसाठी होता!माझी लेखणी न्यायासाठी आक्रमक झाली होती!मी लिहीत होतो!मी तसाचं कृती करीत होतो!मी ताठपणे उभा होतो!माझ्या विरुद्ध अनेक होते!मी विरोधाला जुमानित नव्हतो!माझा लढा स्त्री दास्य मुक्तीसाठी होता!अजूनही त्याच सत्याची वाट पाहत मी उभा आहे!अनेक पुतळ्यातून आपणास उमेदीचा संदेश देत उभा आहे!माझा पुतळा अंधारातून उजेड दाखवत उभा आहे!सामाजिक क्रांतीची मशाल होऊन अनेक ठिकाणी, अनेक शहरात,खेड्यात उभा आहे!तेथे पूर्ण सत्याचा उजेड असेल!वाट पाहत आहे!मी महात्मा ज्योतीराव फुले बोलतो आहे!🌹

सत्य दर्शनासाठी "शेतकऱ्याचा आसूड" लिहावा लागला!अमेरिकेतील शोषित निग्रो बांधवांच्या छळानें "गुलामगिरी"लिहावं लागलं! हा ग्रंथ निग्रो बांधवाना अर्पित केला होता!महाराष्ट्र शूर,धाडसी,लढाऊंचा देश आहे!छत्रपती शिवाजी राजांवर माझी नितांत श्रद्धा होती!रायगडा वरील समाधी शोधली अन पोवाडा लिहून शौर्याची गाथा माझ्या हृदयातून गात राहिलो!... मी महात्मा फुले बोलतो आहे!🌹

************************
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
************************
... नानाभाऊ माळी
हडपसर,पुणे-४११०२८
मो.नं-९९२३०७६५००
दिनांक-११एप्रिल २०२३

शेतकऱ्याची आखजी

🌹सर्वांना अक्षयतृतियेच्या हार्दिक शुभेच्छा!🌹 आखजी म्हणजे अक्षयतृतिया शेतकऱ्यांचा मोठा सण. या दिवशी सासुरवाशिणी माहेरी येतात. चार दिवस मौजम...