वाचण्यापेक्षा नाचण्यात मजा

वाचण्या पेक्षा नाचण्यात मजा

आजच्या पिढीला वाचण्यापेक्षा नाचण्यात जास्त आनंद आहे . जयंती जोरदार साजरी होते पण महामानवाने दिलेला उपदेश फार कोणी पाळताना दिसत नाही. आज किती जणांनी आंबेडकर वाचले आहेत ? किती जणांनी त्यांचा आदर्श डोळ्यासमोर ठेवला आहे ? 

आजपर्यंत जे जे संतमहात्मे होऊन गेले. त्यांच्या जयंती पुण्यतिथी साजरी करतात. पण त्यांचे आदर्श डोळ्यासमोर ठेवून चालणारे कमीच.

उलट राजकारणी, स्वार्थी लोक त्यांच्या मतलबासाठी याचा उपयोग करून घेतात आमचे गांधी, आमचे नेहरू, आमचा नथूराम, आमचे टिळक . अ‍ामचे शिवाजी महाराज, आमचे आंबेडकर, अ‍ामचे फुले, शाहूमहाराज. ही अशी वाटणी करून घेतली आहे. 

गेल्या वर्षी एका मोठ्या सिक्युरिटी कंपनीत मी मॅनेजर म्हणून काम करत होतो. तर आंबेडकर जयंतीच्या दोन दिवस आधी एका लेडी गार्डने मला विचारलं सर मला दोन दिवस सुट्टी पाहिजे. मी विचारलं कशासाठी ? तर ती म्हणाली सर, परवा आमचा सण आहे. मग मला रागच आला. मी तिला विचारलं तुमचा सण म्हणजे काय ? आंबेडकर तुमचेच आहेत का ? आमचे नाहीत का ? *आंबेडकरांनी संपूर्ण भारत देशासाठी कार्य केलेलं आहे. ज्याचा सर्वांनाच आदर असला पाहिजे*. हे ऐकल्यावर तिने मान खाली घातली आणि म्हणाली, सॉरी सर . यापुढे मी असं बोलणार नाही . आणि मग मी तिला एक दिवसाची सुट्टी सँक्शन केली.  

आध्यात्मिक क्षेत्रही याला चुकलेलं नाही कोणी म्हणे आम्ही स्वाध्यायी, कोणी म्हणतं आर्ट ऑफ लिव्हिंग. कोणी म्हणतं आम्ही निर्मलादेवीचे तर कोणी कलावती आईचे. कोणाचा मठ, कोणाचा आश्रम तर कोणाचा आखाडा. समजा एखादा स्वाध्यायी स्वामी समर्थ शिष्या बरोबर चर्चा करत असेल तर ते दोघंही एकमेकाला आमचा मार्गच कसा खरा परमेश्वराच्या जवळ घेऊन जाणारा आहे . हे पटवून देण्याचा मागे असतात. खरं तर एकमेकांच्य‍ा चांगल्या विचारांच‍ा आदर करण्याचीच अ‍ापली मानसिकता असायला हवी. 

  

देवही माणसाने वाटून घेतले आहेत आणि प्रत्येक देवाला त्याचा वार ठरवून दिलेला आहे त्याच दिवशी त्या देवाचं नाव घेतलं की खूप मोठं पुण्य लाभते म्हणे . सोमवारी महादेव लवकर पावतो. गुरूवार दत्ताचा, शनिवार शनिदेवाचं महत्व. मंगळवार,

 शुक्रवार देव्यांचे वार. या दिवशी देव्य‍ांची पूजा केली तर त्या लवकर प्रसन्न होतात का ? 

परमेश्वर म्हणजे काय ? तर तो सद्गुणांचा समुच्चय आहे तुम्ही त्याला मूर्ती बनवून पूजा करा किंवा मनातल्या मनात ठेवा. परमेश्वराची आराधना, पूजा म्हणजे त्याच्यातल्या सद्गुणांची पूजा, आराधना . त्याच्यातले सगळे सद्गुण माझ्यामध्ये येऊ दे आणि माझ्यातले दुर्गुण निघून जाऊ दे ही प्रार्थना करायची हेच खरं अध्यात्म .

अजय बिरारी

काम्रेड शरद पाटील यास्ले लाल सलाम लाल सलाम अहिराणी व्यक्ती लेख विशेष

खान्देश रत्न

  कामरेड शरद पाटील

    खान्देश म्हंजे खानम्सा वसेल देस. सातपुडा, सह्याद्रीन्या डोंगर रांगा, अजिंठाना डोंगर यास्ना मजारला खड्डाम्हा म्हंजे खानंम्हा खान्देश से. खानं म्हंजे खड्डा.हायी यक खान्देश नावनी व्युत्पत्ती से. तापी,गिरणा,पांझरा, बोरी आनि तिसन्या उपनद्यास्न मुबलक पानी राहे.रग्गड कमाया व्हयेत त्यामुये खान्देशम्हा सुबत्ता व्हती.

 खान्देशना इतिहास भी गवरवशाली से. हायी खान्देशनी खानंम्हा बराज नररत्ने जनमाले उनात.आज भी जगभरम्हा ज्यास्ना नावलौकिक व्हयेल से अस्या आसाम्या सेत. त्याम्हानज यक मोठ नावं म्हंजे " कामरेड शरद पाटील " त्यास्नी वयख करी ल्हीऊत.

   कामरेड शरद पाटील ह्या यक परख्यात प्राच्यविद्दापंडित, सत्यशोधक मार्क्सवादी इचारवंत. त्यास्ना जनम १७ सप्टेंबर १९२५ ले धुये तालुकाम्हाना कापडनाले सत्यशोधक कुटुबम्हा व्हयना. त्यास्ना वडिल तानाजी तुकाराम पाटील पह्यली पिढीम्हाना सत्यशोधक व्हतात.शरद पाटील यास्न प्राथमिक नी माध्यमिक शिक्सन धुयालेज व्हयन. सायम्हा अभ्यासू नी शिस्तवाला शिक्सक भेटामुये धाकलपनेज त्यास्ले सामाजिक बांधीलकी नी ध्येयवादनी प्रेरणा भेटनी. चित्रकलानी आवड बराबरज त्यास्ले अवांतर वाचननी गोडी लागनी. चित्रकलानी आवड आसामुये त्यास्नी यक साल बडोदाना कलाभवनम्हा पेंटिंग कोर्स कया. मंग सर जे.जे. स्कूल आँफ आर्टम्हा दाखल व्हयनात. तठे तिसरा वरिसले असताना राज्यभरना इद्दार्थी संपमुये त्यास्ले सिक्सन अपूर सोडन पड.

   धुयाले परत येवावर गव्हाणकर, अमर शेख,आण्णाभाऊ साठे ह्या शाहिरेस्ना सोबत - हावामुये १९४६ म्हा त्या कम्युनिस्ट पक्सना सभासद व्हयनात. त्यास्ले पह्यलेंग पक्सना मंबई हापेसम्हा स्टाफ आर्टिस्टन काम दिन्ह. सालभर नंतर धुयाले येवावर त्या गिरणी कामगार चयवयनं काम कराले लागनात. सरकारनी १९४८ म्हा सरकारनी जहाल कम्युनिष्टजवर कारवाईना बडगा उगारा तव्हय त्यास्ले खान्देशम्हाईन हद्दपार करेल व्हत. हद्दपारी संपानंतर त्या शेतकरी आघाडीम्हा काम कराले लागनात. त्यास्नी गोवामुक्ती आंदोलन तसज संयुक्त महाराष्ट्रनी चयवयम्हा भाग ल्हीना व्हता. 

  सन १९५६ ते ६० ह्या कायम्हा त्यास्नी उकाई धरनना इरोधम्हा चयवय उभारी. मातर त्यास्ले पक्सना पाठिंबा भेटना नही.आचार्य अत्रेस्नी त्यास्ले पाठींबा दिन्था. भारत चिन युद्धना येयखे कम्युनिस्ट भारत इरोधी सेत आसा आरोप व्हयना आनि कम्यनिष्टेस्नी धरपकड व्हयनी. तव्हय त्या औंरगाबाद नी नासिकनी जेलम्हा व्हतात.जेलम्हा त्यास्नी कार्ल मार्क्सना भांडवल / दास कँपिटल हाऊ ग्रंथ समजी ल्हीधा. भारतना समाज नी इतिहास हाऊ मार्क्सना तोकडा लिखान वरथाईन समजी ल्हेता येनार नही यान्ही खात्री पटावर त्यास्नी ह्या इषयवर सोता लिखान करान ठराव. संसोधन करासाठे बडोदाले गयात.तठे त्यास्नी १९६६ म्हा पंडित विद्दाभास्कर उपाध्याय यास्ना मार्गदर्शनखाल संस्कृत ना अभ्यास कया.

बडोदाथाईन परतावर त्यास्नी आदिवासी भागम्हा काम सुरु कय. पक्सनी जातिव्यवस्थाना इरोधम्हा लढा उभाराले नकार देवामुये पक्सम्हा वाद वाढनात. त्यामुये पक्षना राजिनामा देईसन आपला सहकारीज सोबत मार्क्सवाद, फुले, आंबेडकर वाद (माफुआं ) हायी इचारसरनीवर आधारित "सत्यशोधक कम्युनिस्ट पक्सनी" १९७८ म्हा स्थापना कयी. माफुआंना द्रुष्टीकोन येगयेगळा इषयेजवर मांडता येवाकरता त्यास्नी १९९२ म्हा सत्यशोधक मार्क्सवादी नावनं मासिक सुरु कय. त्यास्नी १९८२ ते १९९२ ह्या कायम्हा येगयेगया आंदोलने उभारी आदिवासीस्ना वन अतिक्रमणना लढा चालू ठेवा यासाठे त्यास्ले एसआरपीनी दडपशाहीले तोंड देन पडनं. 

  महाराष्ट्रनी साहित्य संस्कृतीनी चयवयम्हा कामरेड शरद पाटील यास्न योगदान महत्वान से. त्यास्नी इतिहास, संस्कृती, समाजकारण नी अर्थशास्त्र ह्या क्षेत्रम्हा लेखन कय. शेकडो लेख लिखात. न्यारा न्यारा इचारमंचेसवर जायी वादयी भासने दिधात. समाजम्हा वादये उठनात.

त्यासन प्रसिद्ध व्हयेल साहित्य दखा.

१ ) दासशूद्रांची गुलामगिरी खंड १ भाग १ व २

      जातिव्यवस्थाक सामंती सेवकत्व खंड २ ( १९९६ )

   जांत्यत भांडवलदारी लोकशाही क्रांती व तिची समाजवादी पूर्ती ( खंड ३ रा - २००३ )

प्रिमिटिव्ह कम्युनिझम मात्रुसत्ताक स्रीसत्ता आणि भारतीय समाजवाद ( खंड ४ था-२०१२ )

 २) बुद्ध, भिख्खू आंनद, विशाखा १९८३

३) भारतीय तत्वज्ञान व नास्तिक मत १९८४

४) रामायण- महाभारतातील वर्णसंघर्ष १९८६

५) अब्राह्मणी साहित्याचे सौंदर्यशास्त्र १९८८

६) पश्चिम भारतीय स्वायत्त आदिवासी राज्याची भूमिका१९८९

७) शिवाजीच्या हिंदवी स्वराज्याचे खरे शत्रू कोण- महंमदी की ब्राह्मणी १९९३

८) मार्क्सवाद -फुले - आंबेडकर वाद १९९३

९) स्री- शूद्रांचा राजा नाटक १९९८

१०) नामांतर औंरगाबाद व पुण्याचे २०११ 

       शरद पाटील यास्ना लेखनम्हा यकज ये ले भारतीय तत्वज्ञान, प्राच्यविद्दा, यान्हा समावेश आसामुये त्यास्न लिखान दूर्बोध न समजनार से आसा आरोप व्हस.त्यास्ना ह्या प्रचंड काममुये त्यास्ले महाराष्ट्र इतिहास परिषदना बा. सी. बेंद्रे महान इतिहासकार पुरस्कार तसज रा. ना. चव्हाण प्रतिष्टानना महर्षी विठ्ठल राक्षजी शिंदे पुरस्कार भेटेल सेत.

   कामरेड शरद पाटील हयातभर समाजम्हानी इषमता, शोषणना इरोधम्हा लढनात. आखेरले वयना ८९ वरिसले १२ एप्रिल २०१४ शनिवार रातले साडेदहा वाजता निधन पावनात. काही दिवसपासीन त्या ब्रेनहँमरेज मुये आजारी व्हतात. त्यास्ना मांघे बायको नजुबाई गावित, दोन पोरे यक पोरगी आसा परिवार से. त्यासना शेवटला दर्सनले चाहतास्नी रिघ लागेल व्हती. सजाडेल टँक्टरवर त्यास्ना देह ठेयेल व्हता. अंत्ययात्राम्हा सत्यशोधक इद्दार्थी संघटनानी क्रांतिकारक गिते म्हणात.

" काम्रेड शरद पाटीलको लाल सलाम लाल सलाम "

अस्या घोषनाजमुये परिसर दुमदुमना व्हता. त्यास्नावर अब्राह्मणी पद्धतखाल अंत्यसंस्कार झायात. त्यास्ले बायको नजुबाई गावित तसज प्रा. नचिकेत नी सरमद ह्या दोनी पोरेस्नी अग्निडाग दिन्हा. जमेल लोकेस्नी आसूस्नी श्रद्धांजली दिधी.

   काम्रेड शरद पाटील यास्ले लाल सलाम लाल सलाम.

त्रिकाल सत्य आणि कधी कालबाह्य न ठरणारा बाबासाहेबांचा विचार

🎓📚🎓📚🎓📚🎓📚

त्रिकाल सत्य आणि कधी कालबाह्य

  न ठरणारा बाबासाहेबांचा विचार!

♾️♾️♾️♾️♾️♾️♾️♾️

             खरं तर हां लेख मी 14 एप्रिलसाठी लिहिला होता. पण 14 एप्रिलला सोशल मीडिया वर बाबासाहेब यांना अभिवादनं करणारे खूप संदेश असल्यामुळे हां लेख आता रात्री पाठवत आहे. 

शिका, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा

        तुमची बाजू सत्याची असेल आणि तुमच्या हातात कोणतीहीं साधन नसतील तर तुम्हाला तुमच्यावरील अन्याय निवांरण करण्यासाठी दिलेला महामंत्र आहे हां *शिका संघटित व्हा आणि संघर्ष करा!*

        तुम्ही दुबळे आहात अन्याय करणारा प्रबळ आहे, तुमची बाजू खरी आहे, तर तुम्हाला न्यायासाठी त्याच्याशी संघर्ष करावाच लागेल. पण आलं मनात आणि उठले सुटले केला संघर्ष असं चालणार नाही. तस केलं तर ज्याच्याशी संघर्ष करायचा तों प्रबळ असेल त्यामुळे तों तुम्हाला संपवून टाकेल. म्हणून मग तुम्हाला समविचारी लोकांचे संघटन उभ करावं लागेल. पण अशिक्षित अनाडी लोकांचं संघटन करून चालणार नाही. अशी माणसं एकत्र केली तर ते संघटन होणार नाही, ती टोळी होईल. हीं अशिक्षितांची टोळी, स्वतःवरी अन्याय दूर करण्या पेक्षा इतरांवर अन्याय करत सुटतील. संख्या बळाच्या आडदांड पणाच्या जोरावर ते लुटालूट करतील. म्हणून हीं सर्व मंडळी सुशिक्षित असावी. त्यासाठी सर्वात आधी आपण शिक्षण घेतलं पाहिजे. इतरांना सुशिक्षित केलं पाहिजे. मग या सुशिक्षित लोकांचे संघटन करावं, अशा सुशिक्षिततांच्या संघटनेच्या माध्यमातून संघर्ष केला पाहिजे. तुम्ही नक्की जिंकाल. विजयी व्हाल. म्हणून *शिका, संघटित व्हा आणि संघर्ष करा* हा रामबाण उपाय आहे.

*महात्मा गांधी म्हणतात खेड्याकडे चला, डॉ बाबासाहेब आंबेडकर म्हणतात शहरांकडे चला!*

 कोण चूक, कोण बरोबर?

माझ्या मते दोघे बरोबर.

         म गांधीच्या काळातील देश हां कृषी प्रधान भारत होता. भारताची सर्व अर्थ व्यवस्था शेतीवर अवलंबून होती. शेती हीं खेड्यातील लोक करत होते. कृषी प्रधान भारताची अर्थ व्यवस्था 80% शेतीवर अवलंबून असल्यामुळे खेड्याकडे चला हां गांधीजींचा सल्ला योग्य होता. पण त्या खेड्यात दलितांची स्थानं काय होत, याच भान कदाचित गांधीना नसावं किंवा त्याबाबत गांधीजीनी तसा विचार केला नसावा.

         पण बाबासाहेबांच तस नव्हत त्यांना प्रत्येक भारतीया सोबत दलित पीडिताची जास्त काळजी होती. ज्यांनी हजारो वर्ष केवळ अन्याय सहन केला होता त्या लोकांचा बाबासाहेब प्राध्यान्यानें विचार करत होते.

          त्यां दलितांचं खेड्यातील जगण अत्यंत वाईट होतं. गावातील सवर्ण समाज म्हणजे जे अस्पृश्य नाहीत. त्यांच्या पुढे दलितांच्या पिढ्यानं पिढ्या दबून होत्या अशा गावात वर मान करून बोलणं सोडा बघणंहीं शक्य नव्हते. तों बरोबरीच्या नात्यांने गावकऱ्याला राम राम किंवा नमस्कार सुद्धा घालू शकत नव्हता. जोहार मायबाप म्हणत होता. पाणी वरून टाकल जायचं. कोणाला स्पर्श झाला तर विटाळ व्हायचा. आणि मुख्य म्हणजे त्याच्याकडे स्वतःच असं उत्पन्नाच कोणतही साधन नव्हतं. मोल मजुरी करायची तर त्याला योग्य मोबदला नाही. अशा लोकांनी खेड्यात गुलामा सारखं का रहायचं? उलट शहरगावांत कोणताही पाटील जमीदार, वतनदार दबाव टाकू शकेल अशी परिस्थिती नसते. झोपडपट्टीत एखाद्या छोट्याशा झोपड्यात संसार थाटावा लागेलं पण गावात तरी कुठे एवढ्या माड्या हवेल्या होत्या या लोकांच्या? तिथही झोपडीच या झोपडीतून त्या झोपडी हाच फरक. शिवाय रोजगाराला कमतरता नाही. गुलामीच ओझं नाही. शहरात मुक्त आयुष्य जगता येत म्हणून बाबासाहेब म्हणत होते शहरा कडे चला तेही बरोबर होते.

        त्याकाळातील परिस्थितीचं अशी होती की, महात्मा गांधीजीं जे म्हणत होते ते खेड्याकडे चला हेही बरोबर आहे आणि डॉ बाबासाहेब आंबेडकर म्हणत होते शहरांकडे चला. दोघेही आपापल्या जागी बरोबर होते.

       पण आता परिस्थिती बदलली आहे. सर्वांचा शहरांकडे जाण्याचा ओढा वाढला आहे. कारण शहरात सर्व प्रकारच्या सुविधा एका जागी उपलब्ध आहेत. शाळा, महाविद्यालये, दवाखानें, स्वछ रस्ते, रोजगार, मनोरंजनाची साधान, वीज, पाणी, गॅस बाजार सर्व सुविधा जागेवर मिळतात. त्यामुळे सर्वत्र शहरी करण वाढत आहे आणि खेडी ओस पडत आहेत. काही लोक शेतीच्या निमित्ताने खेड्यात रहात असले तरी त्यांची शहरातहीं घर आहेत. त्यात सर्व परिवार राहातो आणि कधी तरी हवा पालट करायला वीक एन्ड घालवायला खेड्यातील घरी येतो. इथे बाबासाहेब यांची दूरदृष्टी जिंकली अस वाटत. पुढच्या भागात बघू या गांधी-नेहरू विरुद्ध कोण जिंकलं कोण हरलं!

🎓📚🙏🏻📚🎓 बापू हटकर 

🎓📚🎓📚🎓📚🎓📚

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर जयंती निमित्त...बाबासाहेब,तुमच्या आयुष्याचा हिशोब मला लागत नाही.... (हेरंबकुलकर्णी)

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर जयंती निमित्त...

बाबासाहेब,तुमच्या आयुष्याचा हिशोब मला लागत नाही.... (हेरंबकुलकर्णी)

उणेपूरे मिळालेले ६५ वर्षांचे आयुष्य

त्यात ३० वर्षे शिक्षणात 

आणि १९४६ नंतरचा काळ,

दिल्लीत व्यस्त राहीलेला...

अवघी २५ वर्षे मिळाली बाबासाहेबाना 

चळवळ आणि लेखनाला...

त्यात तब्येतीची अजिबात साथ नाही. 

इतक्या थोड्या काळात हा माणूस 

 नियतकालिके चालवतो, 

२३ ग्रंथ लिहितो,

शेकडो लेख लिहून 

भाषणे करत राहतो...

मनुस्मृती दहन, 

चवदार तळे,

काळाराम मंदिर आंदोलन,

 शिक्षणसंस्था स्थापना, 

राजकीय पक्ष स्थापन करून निवडणुका, 

गोलमेज परिषद

 आणि हजारो मैलांचा प्रवास...

वाचन लेखनावरची पकड सुटू न देता...

हे सारे सारे तुम्ही ,कसे जमवले असेल ,बाबासाहेब ?

याचा हिशोब मला लागत नाही...

आजच्या नेत्यांसारखे विमान,हेलिकॉप्टर हाताशी नाही

मिडिया,इलेक्ट्रॉनिक मिडियामधून पोहोचणे नाही,

अनुयायांना संदेश द्यायला Whatsapp नाही 

की बोलायला फोन नाही...

खडबडीत रस्ते आणि रेल्वेतून

  गावकुसाबाहेरच्या

 त्या नॉट रिचेबल वस्त्यावस्त्यावर  

कसे वेगाने पोहोचले असतील बाबासाहेब ?

कसे पोहोचत असतील त्यांचे संदेश आंदोलनाचे,

 खेडी सोडण्याचे 

आणि पोरांना शिकवण्याचे...

पुन्हा ज्यांच्याशी संवाद करायचा,

 ती सारी माणसे 

 टेक्नोसॅव्ही नसणारी...

फाटकी,निरक्षर,अन्यायाने पिचलेली, भेदरलेली...

त्यांना समजेल अशा भाषेत हा पदवी घेतलेला कायदेपंडित कोणत्या 

सुगम भाषेत बोलला असेल...? 

की

 ज्या शब्दांनी गावच्या पाटलासमोर नजर वर न करणारी माणसे 

थेट व्यवस्थेची गचांडी पकडू शकली.....

न बघितलेल्या या माणसावर कशी श्रद्धा निर्माण झाली असेल ?

त्या खेड्यापाड्यातील माणसांची....?

नुसत्या टाइम मॅनेजमेंट साठी तुमचा अभ्यास करायला हवा बाबासाहेब,

आणि माणसांपर्यंत पोहोण्यासाठी वापरलेल्या तुमच्या पद्धती समजून घ्यायला

 हव्यात 

कारण आज सगळी साधने हाताशी असूनही 

आम्ही गावकुसाबाहेरच्या माणसांपासून अनरिचेबल आहोत...

कोसो दूर....

 हेरंब कुलकर्णी

__________________________

( हेरंबकुलकर्णी यांच्या ' *अस्वस्थ क्षणांच्या नोंदी'* या कवितासंग्रहातली ही कविता. कवितासंग्रहासाठी 

संपर्क -9921288521)

स्त्री स्वातंत्र्याच्या बाबतीत डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांची भूमिका...

स्त्री स्वातंत्र्याच्या बाबतीत डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांची भूमिका...

      प्राचीन भारतात मातृसत्ताक समाज व्यवस्था प्रचलित होती.या मातृसत्ताक समाज व्यवस्थेमध्ये गणप्रमुख म्हणून स्त्रियांना गणधनाचा समान वाटप करण्याचा अधिकार होता.धर्म आणि तत्वज्ञान यावरील चर्चेमध्ये सहभागी होण्याचे सर्व अधिकार स्त्रियांना होते.शिक्षण आणि ज्ञान या क्षेत्रात स्त्रिया उच्च स्थानी होत्या.परंतु प्रतिक्रांतीनंतर स्त्रियांची जी अवनती झाली याचं वर्णन डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर त्यांच्या 'प्राचीन भारतातील क्रांती आणि प्रतिक्रांती'या पुस्तकात करतात.मातृसत्ताक समाज व्यवस्था हळूहळू नष्ट करण्यात येऊन पुरुषसत्ताक व्यवस्थेचं बळकटीकरण करण्यात आलं.शासन आणि प्रशासन चालविणाऱ्या स्त्रियांवर अनेक प्रकारची बंधने घालण्यात आली.'न स्त्री स्वातंत्र्य अर्हति'या धर्मशास्त्राच्या नियमानुसार स्त्रीकडे फक्त उपभोगाची वस्तू म्हणूनच पाहिले जाऊ लागलं.सर्व प्रकारच्या मानवी हक्क आणि अधिकारांपासून स्त्रीला वंचित करण्यात आलं. पशुपेक्षाही अत्यंत हीन नशा प्रकारची वागणूक स्त्रियांना देण्यात येऊ लागली.संपूर्ण अस्पृश्य समाज हा उच्चवर्णीयांचा गुलाम झाला होता. स्त्रिया तर दुहेरी गुलाम होत्या एक धार्मिक व्यवस्थेच्या आणि दुसऱ्या पुरुष व्यवस्थेच्या.अशा या अन्याय- अत्याचाराच्या अंध:कारात खितपत पडलेल्या,गुलामीचं जीवन जगत असलेल्या,सामाजिक विषमतेनं ग्रासलेल्या समाज व्यवस्थेच्या विरोधात संत नामदेव,संत कबीर, संत रविदास,संत तुकाराम,संत गाडगे महाराज यांनी संघर्ष केला आणि आपल्या वैचारिक प्रबोधनानं आणि प्रत्यक्ष कृतीतून त्यांनी समाजामध्ये समतावादी आणि मानवतावादी विचारांची पेरणी केली. संतांनी केलेल्या वैचारिक प्रबोधनामुळेच त्यानंतरच्या काळात राजमाता जिजाऊ,छत्रपती शिवराय, राष्ट्रपिता फुले, क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले,राजश्री शाहूजी महाराज, महाराज सयाजीराव गायकवाड आणि डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांनी भारतातील विषमतावादी समाजव्यवस्थेविरुद्ध संघर्षाची भूमिका घेऊन समाजामध्ये जागृती निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला.

          समतावादी आणि मानवतावादी संत आणि थोर महापुरुषांच्या विचारांच्या पायावर स्वातंत्र्य,समता,बंधुता आणि न्याय ही तत्वे राज्यघटनेत समाविष्ट करून कायद्याची भव्य इमारत उभी करून डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी आपल्या देशाला संविधान बहाल केलं.समाज व्यवस्थेत स्त्री आणि पुरुष दोघंही समान आहेत, समाजाचा सर्वांगीण विकास घडवून आणावयाचा असेल तर पुरुषांप्रमाणं स्त्रियांचाही विकास होणं आवश्यक आहे.यासाठी डॉ.बाबासाहेबांनी आंबेडकरांनी संविधानाच्या माध्यमातून स्त्रियांच्या सामाजिक, आर्थिक,शैक्षणिक आणि राजकीय क्षेत्रात समानता निर्माण होण्यासाठी आवश्यक त्या कलमांचा समावेश केला.२६जानेवारी१९५० ला ज्या दिवशी भारतीय राज्यघटना लागू झाली त्याच दिवशी खऱ्या अर्थानं बहुजन समाज हा आर्थिक, सामाजिक,आणि धार्मिक गुलामगिरीतून मुक्त झाली.स्त्री ही केवळ उपभोगाचीच वस्तू आहे असे मानणाऱ्या मनुस्मृतीचं दहन करून डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी आधुनिक भारतात स्त्री स्वातंत्र्याची एक मोठी चळवळ उभी केली. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर असं म्हणतात की,कोणत्याही चळवळीचं यशापयश हे त्या चळवळीमध्ये स्त्रियांचा सहभाग किती प्रमाणावर आहे यावर अवलंबून असतं.म्हणून त्यांनी आपल्या सामाजिक चळवळीमध्ये स्त्रियांना महत्त्वपूर्ण स्थान दिलेलं दिसून येतं. स्त्रियांसंबंधीचा पारंपारिक दृष्टिकोन नष्ट व्हावा आणि त्यांना समान संधी, समान दर्जा मिळावा यासाठी त्यांनी सतत आपले विचार स्पष्टपणे मांडलेले दिसून येतात.२६डिसेंबर१९२७ रोजी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर स्त्रियांना उद्देशून असं म्हणतात की,अस्पृश्यता निवारण्याचा प्रश्न पुरुषांचा नसून तुम्हा स्त्रियांचाच आहे.म्हणून अस्पृश्य अशी ओळख पटविणाऱ्या ज्या जुन्या व गलिच्छ चालीरीती आहेत त्या सोडून देण्याचं आवाहन डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर याप्रसंगी करतात. सन्मानानं जगण्यासाठी चांगले कपडे, चांदीचे व कथलाचे भाराभर दागिने घालण्यापेक्षा एकच सोन्याचा दागिना घाला, अन्यथा घालू नका. 'खाण तशी माती' ही गोष्ट ध्यानात ठेवून आपली पिढी जर तुम्हास सुधारावयाची असेल तर तुम्ही मुलींना शिक्षण दिल्याशिवाय राहू नका.तसेच मुलींना महत्त्वाकांक्षी बनवा असेही ते स्पष्टपणे सांगतात. 

          २८जुलै१९२८ रोजी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मुंबई विधान परिषदेत भाषण करताना कारखान्यातील महिला कामगारांना बाळंतपणाची भरपगारी रजा मिळाली पाहिजे अशी मागणी करतात.डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर असं म्हणतात की,जनहित हे शासनाचे प्रथम कर्तव्य असल्यानं शासनाने त्याबद्दलचा थोडा आर्थिक भार आपल्या खांद्यावर घेतला पाहिजे आणि पुरुषांपेक्षा स्त्रियांद्वारे त्यांच्या श्रमाचा जास्त फायदा उपटणाऱ्या कारखानदारांवर आर्थिक मोबदल्याची जबाबदारी टाकली पाहिजे.११नोव्हेंबर१९३२ रोजी स्वतंत्र मजूर पक्षातर्फे डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांच्या वतीनं मुंबई प्रांत विधिमंडळात संतती नियमना बाबतचं अशासकीय विधेयक मांडले गेले होतं.परंतु सनातनी सदस्यांच्या मताधिक्यामुळे ते फेटाळण्यात आलं. संतती नियमनाचा पुरस्कार करताना डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर असं म्हणतात की, "कोणत्याही कारणासाठी का होईना ज्यावेळी एखाद्या स्त्रीची मूल होऊ देण्याची इच्छा नसेल त्यावेळी तिला गर्भधारणा टाळता येण्याची मुभा असली पाहिजे आणि संतती जन्माला घालणं हे सर्वस्वी तिच्या इच्छेवर अवलंबून असलं पाहिजे." संतती नियमनाची साधनं स्त्रीच्या आरोग्याच्या दृष्टीने सुरक्षित असावीत असंही त्यांचं आग्रही मत होतं. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांचा स्त्रियांच्याप्रति असलेला सन्मान यातून प्रतीत होतो.

         'स्त्रियांच्या विकासाचा कार्यक्रम म्हणजे राष्ट्रीय विकासाचा कार्यक्रम'असं डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर म्हणत असत. स्त्रियांच्या प्रगतीच्या आड त्यांची लग्ने येतात हे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी अचूक हेरलं होतं.म्हणूनच मुलींची लग्न लवकर करून वैवाहिक जीवन त्यांच्यावर लादू नका असंही ते आवर्जून सांगत.स्त्री ही एक व्यक्ती आहे आणि व्यक्तीस्वातंत्र्य दिला असावयास हवं,हा विचार व्यक्त करताना ते परखडपणानं म्हणतात की, आपल्या आयुष्याचा जोडीदार निवडण्याबाबत मुलींना अधिकार असावा.तसेच लग्नानंतर पत्नी ही पुरुषाची समान अधिकारी असणारी गृहिणी असली पाहिजे;ती मैत्रिणीप्रमाणं असावी,नवऱ्याची गुलाम असता कामा नये.आजची परिस्थिती पाहिली असता डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांचे हे विचार आजही तंतोतंत लागू पडतात. डॉ‌.बाबासाहेब आंबेडकरांनी केवळ हिंदू आणि अस्पृश्य स्त्रियांच्या सुधारणांविषयी भाष्य केले नाही तर, भारतीय मुस्लिम स्त्रियांची स्थिती ही हिंदू स्त्रियांपेक्षाही अधिक वाईट आहे असं स्पष्टपणे ते नमूद करतात. आर्थिक स्वावलंबन आल्याशिवाय स्त्रियांचा विकास होणं शक्य नाही. म्हणून स्त्रियांच्या आर्थिक विकासासाठी त्यांना समान संधी आणि सर्व समान मानवी हक्क मिळावेत यासाठी संविधानामध्ये कलम १४,१५,आणि १६ यांची तरतूद केली.त्यामुळे भारतातील प्रत्येक स्त्री आणि पुरुष कायद्यानुसार समान आहेत.धर्म, जात,वंश,लिंग आणि निवासस्थान यावरून कुठलाही भेदभाव केला जाणार नाही व सर्व नागरिकांना समान संधी मिळेल. भारतीय संविधानानं दिलेल्या या मूलभूत हक्कांचा परिणाम विशेषत: स्त्री जीवनावर असा झाला की, त्यामुळे स्त्रियांसाठी स्वतंत्र शाळा, महाविद्यालय यांची व्यवस्था,विशेष शिष्यवृत्ती योजना, नोकऱ्यांमध्ये समान संधी निर्माण करण्यात आल्यात. डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी भारतीय संविधानाच्या माध्यमातून स्त्रियांच्या सामाजिक, आर्थिक,शैक्षणिक आणि राजकीय जीवनात अमुलाग्र बदल घडवून आणला.म्हणूनच आज सर्वच क्षेत्रात स्त्रिया अग्रस्थानी दिसून येतात.सर्व प्रकारच्या मानवी हक्क आणि अधिकारापासून वंचित असलेल्या स्त्रियांना व्यक्तिमत्व विकासाची संधी प्राप्त झाली. मार्गदर्शक तत्वांमध्ये स्त्रियांसाठी विशेष तरतुदी करण्यात आल्या आहेत. सर्व स्त्री पुरुषांना उपजीविकेचे साधन मिळविण्याचा समान अधिकार दिलेला आहे.तसेच समान कामाबद्दल समान वेतन, मोफत आणि सक्तीचं शिक्षण मिळण्याची व्यवस्था,स्त्रियांना भर पगारी बाळंतपणाची रजा,रजेनंतर पुन्हा नोकरीची हमी ,प्रसूती भत्ता तसेच विधिविषयक मोफत सहाय्य देण्याची व्यवस्था समाविष्ट आहेत. कलम २१ हे जगण्याचा हक्क म्हणजे काय?याची फार व्यापक आणि अर्थपूर्ण व्याख्या करते.

          अमेरिकेसारख्या प्रगत आणि विकसित देशात स्त्रियांना मताच्या अधिकारासाठी संघर्ष करावा लागला.मात्र भारतात संविधान लागू झाल्याबरोबर स्त्रियांना मताचा अधिकार मिळाला.सामाजिक धार्मिक,शैक्षणिक क्षेत्रातील समानतेबरोबरच राजकीय क्षेत्रातही समान संधी मिळावी म्हणून सन १९९४ मध्ये ७३वी व ७४वी घटना दुरुस्ती होऊन महिलांना स्थानिक स्वराज्य संस्थांमध्ये ३३ टक्के राखीव जागा ठेवण्यात याव्यात अशी तरतूद करण्यात आली.हे केवळ घटनेमध्ये समाविष्ट असलेल्या मूलभूत हक्कांमुळे शक्य झालं.स्त्रियांच्या सर्वांगीण उन्नतीसाठी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी चार वर्षे अथक परिश्रम घेऊन हिंदू कोड बिलाचं विधेयक संसदेसमोर सादर केलं.परंतु डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी मांडलेलं हिंदू कोड बिल नामंजूर करण्यात आलं.हिंदू कोड बिलामध्ये आई-वडिलांच्या संपत्तीत मुलांप्रमाणे मुलींनाही समान हिस्सा,घटस्फोटाचा अधिकार, स्त्री धनाचा विनियोग करण्याचा अधिकार,पुनर्विवाहाचा अधिकार, एक पत्नीत्वाचा कायदा,पोटगीचा अधिकार,दत्तक विधान,अज्ञान पालकत्व या बाबी समाविष्ट होत्या.मात्र हिंदू कोड बिल नामंजूर करण्यात आलं. त्यामुळं २७सप्टेंबर १९५१रोजी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी आपल्या कायदेमंत्री पदाचा राजीनामा दिला.अशा प्रकारे स्त्रियांच्या हक्क आणि अधिकारांसाठी आपल्या मंत्री पदाचा राजीनामा देणारे डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर हे एकमेव व्यक्ती आहेत. जर हे बिल पास झाले असते तर स्त्रियांना त्याचवेळी समान हक्क आणि अधिकारांची प्राप्ती होऊन स्त्रियांच्या सर्वांगीण विकासाच्या मार्ग मोकळा झाला असता आणि स्त्री पुरुष समानता निर्माण झाली असती.नंतर बऱ्याच वर्षांनी हिंदू कोड बिलामधील तरतूदी हळूहळू लागू करण्यात आल्या.

        संविधान अंमलात येऊन आज ७० वर्षे होऊन गेली आहेत, तरीदेखील भारतामध्ये स्त्रियांवर अन्याय- अत्याचार होत आहेत. आजच्या स्त्रिया कायद्याने जरी स्वतंत्र असल्या तरी त्या मानसिक आणि सामाजिक दृष्ट्या अजूनही गुलामच आहेत.समान संधी आणि समान न्यायापासून त्या वंचित आहेत.स्त्री-पुरुष असमानता आजही समाजात अस्तित्वात आहे हे अनेक धार्मिक स्थळांच्या ठिकाणी स्त्रियांना प्रवेश नाकारला जातो यावरूनच निदर्शनास येते.डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांना अभिप्रेत असलेली स्वातंत्र्य, समता, बंधुता व न्याय ही मूल्ये समाजात रुजविण्यासाठी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या समतावादी व मानवतावादी विचारांचा भारतीय समाजाने स्वीकार करणं आवश्यक आहे. समाजामध्ये सामाजिक,धार्मिक आणि राजकीय समानता निर्माण करण्यासाठी सर्व समाजातील बुद्धीजीवी वर्गानं तळागाळातील जनतेला संविधानानं दिलेल्या मूलभूत हक्क आणि कर्तव्यांची जाणीव करून देणं आवश्यक आहे. महापुरुषांचे अंधभक्त होण्यापेक्षा डोळस अनुयायी होणं आवश्यक आहे.कारण डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आपल्या अनुयायांना संदेश देऊन गेले आहेत की, "माझ्या नावाचा जयजयकार करण्यापेक्षा माझं जे कार्य अपूर्ण राहिलं आहे ते कार्य पूर्ण करण्यासाठी आपल्या प्राणाची बाजी लावा." हाच संदेश डोळ्यासमोर ठेवून आपण आपल्या ध्येयाकडं वाटचाल करणं हेच खऱ्या अर्थानं डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांच्या प्रति आपलं उत्तरदायित्व ठरेल.

प्रणाली मराठे - धुळे.

मो.नं-९९७०९५५२५५

विश्वरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या जयंती दिनी अर्थात् दि. १४ एप्रिल २०२३ रोजी डॉ. बाबासाहेबांच्या नावे अवकाशात एका तार्याचे नामकरण

विश्वरत्न डॉ बाबासाहेब आंबेडकरांवर प्रेम करणार्या तमाम भारतीय बांधवांना श्री गुलाब मोरे यांचा सप्रेम जयभीम🌹🙏

मित्रांनो, विश्वरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या जयंती दिनी अर्थात् दि. १४ एप्रिल २०२३ रोजी डॉ. बाबासाहेबांच्या नावे अवकाशात एका तार्याचे नामकरण होत आहे. ही घटना समस्त राष्ट्रप्रेमी भारतीयांसाठी अत्यंत अभिमानास्पद नि आनंददायी घटना आहे. ह्या पार्श्वभूमीवर डॉ. बाबासाहेबांचा जयंती दिन हा "विश्वतारा गौरव दिन" म्हणून साजरा करणे औचित्यपूर्ण ठरेल असे मला वाटते त्या प्रमाणे आपणांसही वाटत असेलच. 

          डॉ बाबासाहेबांनी लिहिलेल्या राज्यघटनेवर आपल्या भारत देशाचा कारभार चालतो. भारतीय संविधानात जातप्रांतधर्मभाषालिंगनिरपेक्ष सर्वांना मानव म्हणून एकसमान दृष्टीकोनातून मुलभूत सप्तस्वातंत्र्ये, न्याय्य हक्क, अधिकार प्रदान करण्यात आले आहेत. मानव म्हणून भारतीय संविधान विश्वातील समस्त मानवजातीचा गौरव करते. तेव्हा दि. १४ एप्रिल २०२३ रोजी डॉ. बाबासाहेबांच्या जयंती दिनी त्यांच्या नावे अवकाशात नामकरण होत असल्याच्या मंगलमय पार्श्वभूमीवर हा दिन "विश्वतारा गौरव दिन" म्हणून भारत सरकारद्वारा घोषित करण्यात यावा व दरवर्षी ह्या दिनी आंतरराष्ट्रीय स्तरावर बाबासाहेबांसारखं मानव कल्याणक कार्यरत व्यक्तीस मा. भारत सरकारद्वारा सन्मानपूर्वक पुरस्कार देऊन गौरविण्यात यावे असे लेखी निवेदन आदरणीय श्रीम. द्रौपदी मूर्मू, महामहीम राष्ट्रपती, भारत सरकार व आदरणीय श्री नरेंद्र मोदी साहेब, सन्मा. पंतप्रधान, भारत सरकार यांचेकडे सविनय करण्याबाबत श्री गुलाब धंजी मोरे, धुळे आपणांस विनम्र आवाहन करीत आहेत. तसेच अशीच निवेदने प्रत्येक राज्याच्या आदरणीय सन्मा. मुख्यमंत्री महोदयांना व प्रत्येक जिल्ह्याच्या मा. जिल्हाधिकार्यांकडे सादर करण्याबाबत ही श्री मोरे समस्त प्रिय भारतीय बांधवांस विनम्र आवाहन करतात. 

 🌹🌹🌹🙏🙏🙏🌹🌹🌹

        श्री गुलाब धंजी मोरे,धुळे

        मो. ९४०४१९०४३२

जेष्ठ कवी नानासाहेब कैलास संतोष भामरे लासलगाव

मन्हं मन्हं करत करत

मन आपलं भरत नही

धन - दौलत - वावर - शिवार

अरे राख बी उरत नही

मानव जलम भेटना

संसार पुढे लोटत जावो

सुख - दुख आनंदम्हा

अमृत म्हनीन घोटत जावो

सात जलमनी बांधेल गाठ

बायको बी कुकू लावत नही

धन - दौलत - वावर - शिवार

अरे राख बी उरत नही

कुबेरना मायेक खजिना व्हता

संगे कोणी लयी गयं का

लक्ष्मी नारायणना जोडा व्हता

सती कोणी गयं का

मनपाईन सांगस दादासोनी

जलमले काही पुरत नही

धन - दौलत - वावर - शिवार 

अरे राख बी उरत नही

दिन जवय बदलतंस 

जोगे कोणी बसत नही

काय जिभाऊ बरं शे का ? 

कुत्र सुध्दा इचारत नही

बैल बनी वावरमां राबना

आते हात कोणी धरत नही

धन - दौलत - वावर - शिवार 

अरे राख बी उरत नही

येई त्याले घर

जाई त्याले रस्ता शे

जग भलतं वाईट दादा

हावू मार्ग सस्ता शे

पाप भरी वाही ऱ्हायनं

पुण्य काही भरत नही

धन - दौलत - वावर - शिवार 

अरे राख बी उरत नही

हात पाय बशी गयात 

खावाना भाऊ झायात वांदा

एशी गाडीमा फिरत व्हता 

आते तुले चार खांदा

मुलूखभर फिरना तू 

आते मान बी फिरत नही

धन - दौलत - वावर - शिवार 

अरे राख बी उरत नही

इष्टेट - बारदान खूप कमाडं

शेवट कपायले ठोकळाच ना

तिजोरी बँकनी भरत व्हता

आते हातमा भोपळाच ना

रावण सुध्दा पालथा पडना

डोकामा कसं शिरत नही

धन - दौलत - वावर - शिवार 

अरे राख बी उरत नही !..